• Ifodali o`qish
  • II BOB. BOSHLANG`ICH SINF O’QISH SAVODXONLIGI DARSLARIDA O’QISH MALAKALARINI SHAKLLANTIRISH METODIKASI
    		•

    1 O’quvchilarni ongli o’qishga o’rgatish usullari




    Download 203,5 Kb.
    bet8/12
    Sana22.01.2024
    Hajmi203,5 Kb.
    #143002
    1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
    Bog'liq
    1-2 SINF O’QUVCHILARINING O’QISH MALAKALARINI TAKOMILLASHTIRISH 1
    Test nomeraciya, 10-sinf kimyo, 9-sinf-biologiya-imtihon-javoblari-2023, 5 04 2021 Капитал бозори китоб охирги, KUNDALIK DAFTARI - копия, ABDURASULOVA IRODA RESPUBLIKA, 14-MAVZU, 2-MAVZU Dvigatellarni qismlarga ajratish va yig‘ish, Hayot faoliyati xavfsizligi fanining bugungi kundagi ahamiyati, RO\'ZIBOYEV MAXSUDBEK KURS ISHI, MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARIN KATTALAR MEHNATI BILAN TANISHTIRISH, Dinamik ekonometrik modellardan foydalanish, Tangirov Umar Jo’raqul o’g’li, TEXNOLOGIYA DARSLARIDA KO\'YLAK ANDOZA CHIZMASINI
    Ongli o`qish. Ongli o`qish yaxshi o`qishning asosiy sifati hisoblanadi. Ongli o`qilgan matnning aniq mazmunini, asarning g`oyaviy yo`nalishini, obrazlarini va badiiy vositalarining rolini tushunib o`qish, shuningdek, asarda tasvirlangan voqea-hodisalarga o`z munosabatini ifodalay olishdr. Ongli o`qish o`z navbatida, o`quvchilarning zarur hayotiy tajribasiga, so`zning leksik ma`nosini, gapda so`zlarning bog`lanishini tushunishga va bir qator metodik shartlarga bog`liq. Hozirda ongli o`qish atamasi adabiyotlarda va maktab tajribasida ikki ma`noda: birinchidan, o`qish jarayonini egallashga nisbatan o`qish texnikasi ma`nosida, ikkinchidan, keng ma`nodagi o`qishga nisbatan o`qish sifatlaridan biri ma`nosida qo`llanadi.
    Matnni ongli o`qish uchun o`quvchilar o`qish sifatlaridan to`g`ri, me`yorida o`qishni egallagan bo`lishlari va o`qish jarayonida qiynalmasligi talab etiladi. O`quvchilar matnni ongli o`qishlari uchun matn mazmuni va badiiy vositalari jihatidan tahlil qilinadi.
    Ongli o`qishning muhim sharti asar qurilishi va mazmunini tushunish hisoblanadi. O`qituvchi ongli o`qishni matnni ifodali o`qishga (agar ovoz chiqarib o`qilsa) va asar mazmuni yuzasidan berilgan savollarga javobning to`g`riligiga qarab baholaydi. Ongli o`qish va ifodali o`qish bir-birini taqozo qiladi, ammo bir-biriga aynan o`xshamaydi.
    Ifodali o`qish intonatsiya – ohang yordamida asarning g`oyasi va jozibasini to`g`ri, aniq, yozuvchi niyatiga mos ravishda ifodalay bilishdir. ”Ifodali o`qish adabiyotni konkret va ko`rgazmali o`qitishning dastlabki va asosiy formasidir”, deb ta`kidlaydi metodist olima M.A.Ribnikova.1 Demak, ”Ifodali o`qishning asarning mazmunini va emotsionalligini intonatsiya orqali o`quvchilarga ko`rgazmali qilib ko`rsatishdir. Ifodali o`qishning asosiy tamoyili o`qiladigan asar g`oyasi va badiiy qimmatini chuqur tushuntirishdir”2.
    Ohang og`zaki nutqning birgalikda harakat qiluvchi elementlari: urg`u, nutq tempi va ritmi, pauza, ovozning past-balandligining yig`indisidir. Bu elementlar bir-biriga ta`sir etadi va hammasi birgalikda asarning mazmunini, g`oyasini, qahramonlarning turli kayfiyatini, ichki kechinmalarini ifodalaydi.
    O`quvchilar ifodali nutq asoslarini egallashlari uchun muhim shartlar quyidagilardan iborat:
    1.Nutq jarayonidan nafasni to`g`ri olish va to`g`ri taqsimlay bilish.

      1. Har bir tovushning to`g`ri artikulyatsiyasi va aniq diktsiya (burro gapirish) malakasini egallash.

    1. Adabiy talaffuz me`yorlarini egallash.

    Bu shartlar faqat ifodali o`qishgagina emas, balki ifodali nutqqa, ya`ni hikoya qilishga ham taalluqlidir. O`quvchining har qanday og`zaki hikoyasi ifodali bo`lishi zarur.


    Ifodali o`qishning asosiy vositalaridan biri ovozdir. Ovoz nafas bilan uzviy bog`lanadi. Shuning uchun o`qituvchi bolalarning ifodali nutqi ustida ishlashni talaffuz qilayotganda o`z nafasini boshqara olish va ovozdan to`g`ri foydalanishga o`rgatishdan boshlaydi. Ovoz kuchi baland-pastlik, uzun-qisqalik, tezlik (temp), yoqimli-yoqimsizlik xususiyatlari bilan xarakterlanadi. O`quvchilar matn mazmuniga qarab, baland yoki past ovozda o`qish(gapirish)ga, nutqda tez, o`rtacha yoki sekin tempni tanlashga, biror tuyg`uni ifodalashga o`rganadilar. Ifodali o`qishga o`rgatishda o`quvchilar pauza va logik urg`u bilan ham tanishtiriladi.
    Ifodali o`qishga tayyorlanish shartli ravishda uch bosqichga bo`linadi:
    1.Asarning aniq mazmunini tushunish, unda qatnashgan shaxslarning xatti-harakatini tahlil qilish, asarning g`oyasini belgilash, ya`ni asarning g`oyaviy mavzuviy asosini, uning obrazlarini badiiy vositalari bilan yaxlit holda tushunish.

    1. Matnning qayerida pauza qilishni, mantiqiy urg`uning o`rnini, o`qish tempini belgilab olish.

    2. O`qishni mashq qilish. Avtor fikrini, uning tasvirlangan voqea-hodisalarga va qatnashuvchi shaxslarga munosabatini ovoz bilan bera olish uchun matnni qayta o`qish.

    Asarning mazmuni va g`oyaviy yo`nalishini tahlil qilish ifodali o`qishga o`rgatish bilan bog`lab olib boriladi. Ifodali o`qishga o`rgatishda matn mazmunini tushunish, muallif hikoya qilgan voqealarga o`z munosabatini bildirish asosiy vazifa hisoblanadi. O`quvchilarda ifodali o`qish malakasini shakllantirish uchun asarni o`qituvchining ifodali o`qishi muhim ahamiyatga ega.
    II BOB. BOSHLANG`ICH SINF O’QISH SAVODXONLIGI DARSLARIDA O’QISH MALAKALARINI SHAKLLANTIRISH METODIKASI

    Download 203,5 Kb.
    1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




    Download 203,5 Kb.
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    1 O’quvchilarni ongli o’qishga o’rgatish usullari

    Download 203,5 Kb.