Nav inson mehnatining mahsuli bólib, u ma`lum irsiy biologik qásiyetlerga, morfologiyaliq va muhim xojaliq belgilarga ega bólgan madaniy ósimliklardir

Download 80,07 Kb.
bet	5/15
Sana	03.12.2023
Hajmi	80,07 Kb.
	#110234

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 15

Bog'liq
1 (8)

5. Nav inson mehnatining mahsuli bólib, u ma`lum irsiy biologik qásiyetlerga, morfologiyaliq va muhim xojaliq belgilarga ega bólgan madaniy ósimliklardir. Ósimliklarning har qanday navi ma`lum bir xojaliq ahamiyatiga ega. Shoniń ushin ular ma`lum maqsetlar ushin etishtiriladi. İnson nav ishlab chiqarish orqali shu ósimlik turidan samarali foydalanadi, ózining ehtiyojlarini qondiradi.
Ózbekiston hududida har xil mintaqalar mavjud bólib, ular bir-biridai tuproq qásiyetleri, dengiz sathiga nisbatan joy-lashishi, hawa temperaturasining turliligi va basqa agrometeoro-logik kórsatkichlari bilan parq qiladi. Bu esa sortlardiń mintaqaviy bólishini taqozo etadi, chunki sortlardiń muhim foydali xojaliq belgilari ma`lum sharayatlardagina namoyon bóladi. Navlar mahalliy sharayatlarga moslashgan bólishi zarur.
Miywechilikni jadallashtirish navga bólgan talabni ham ózgartirmoqda. Hozirgi paytda jadallashgan texnologiyalarga mos keladigan jadal navlardan bog’lar barpo qilish davr talabi bólib turibdi. Boniń ushin shox-shabbalarini parvarish qilishga qolay bólgan past bóyli, mexanizaciyaga moslashgan, agrotex-nik tadbirlarga, ásirese organik va mineral óg’itlarga sezgir, miywesining tannarxi past, samaradorligi yuqori bólgan navlar ishlab chiqarilishi lozim. Bunnan tashqari texnikadan, ishchi kúshidan bir me`yorda foydalanish, iste`molchilarni muntazam ravishda miywe bilan ta`minlash ushin ishlab chiqarishga har xil muddatlarda ketma-ket pishadigan navlar zarur. Shu bilan bir qatorda har xil maqsetlar ushin foydalaniladigan (tazaligida iste`mol qilish ushin, qayta ishlash ushin va h.k.) navlar katta ahamiyatga ega.
Ma`lumki shańǵalaqli miyweli terekler bahorgi ayozlardan kóp shikastlanadi. İshlab chiqarishga keshroq gullaydigan órik, shabdal, gilos, tog’olcha, qishki yaxshi saqlanuvchan olma, nok sortlarin tadbiq etish bog’dorchilikda hasildorlikni oshirishga va aholining miywega bólgan talabini tólaroq qondirishga zamin hozirlaydi.
Kasallik va ziyankeslerga chidamli navlar hasildor-likni oshirish va tannarxini pasaytirish bilan bir qatorda ekologiyani muhofaza qilishda katta ahamiyat kasb etadi. Umuman bog’dorchilikda sorttin` ahamiyati beqiyos bólib, respublika miywe eginleri navlar majmuini doimo takomillashtirib borish lozim.
Ózbekiston Respublikasining «Selekciya yutuqlari tuwrisida» gi qonuni «Nav» tushunchasini quyidagicha ta`riflaydi: «Nav – ósimlik guruhi bólib, u nasldan-naslga barqaror ótuvchi, muayyan genotip yamasa genotiplar kombinaciyasini basqalardan ajratib turuvchi belgilarga qarap aniqlanadi va ayni bir botanik taksondagi basqa ósimliklar guruhidan bir yamasa bir nechta belgilari bilan parqlanadi. Klon, liniya, birinshi avlod duragayi, populyaciya sorttin` muhofaza qilinadigan ob`ektlaridir». Bu qonunga muvofiq nav quyidagi mezonlarga: tazalik, ajralib turuvchanlik va barqarorlik mezonlariga javob beradigan bólsa, unga huquqiy himoya beriladi.

Download 80,07 Kb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 15

Download 80,07 Kb.