|
-TEMA. MIYWE-JEMISLI EGINLERI SORTLARIN XOJALIQ-BIOLOGIYALIQ TÁREPTEN ÚYRENIW TIYKARLARI
|
| bet | 8/15 | | Sana | 03.12.2023 | | Hajmi | 80,07 Kb. | | #110234 |
Bog'liq 1 (8)4-TEMA. MIYWE-JEMISLI EGINLERI SORTLARIN XOJALIQ-BIOLOGIYALIQ TÁREPTEN ÚYRENIW TIYKARLARI.
1. Sortlarding muhim xojaliq qásiyetleri va biologik kórsatkichlarni úyreniw, ularga baho berish va sortlar aro ótkiziledigan sinovlar ushin eng muhim kórsatkichlar quyidagilar-dan ibarat.
Sortlarding qishga shidamliligi. Ósimliklarning qishga shidamliligi deb qish dawaminda boladigan hamma noqolay sharayatlarǵa bardosh berish qobiliyatiga aytiladi. Ósimlikka keri tásir qiluvchi omillardan biri hawa temperaturasidir. Respublika-mizning iqlim sharayati keskin kontinental bólganligi ushin hawa temperaturasining bir kesha kunduzda ózgarish oraliǵi 2,5-300S va undan kóbirekni tashkil etishi mumkin. Respublikamizda sort-larning qishga shidamliligini aniqlaw muhim ahamiyatga ega. Miyweli ekin sortlari bu xususiyati bóyicha bir biridan parq qiladi va ularga aniq baho berish ancha murakkab. Oddiy qish sharayatlarinda sortlar ortasidagi parqni bilish, ularga nisbiy baho berish qiyin. Boniń ushin tashqi sharayatlar terekler ushin noqolay kelgan qishlardagina ularga qiyosiy baho berish mumkin. Shu sababdan sortlarding qishga shidamliligini aniqlawda kóp jillar kerek boladi va málumotlar boǵdorchilikning har xil zonalarinda tóplanishi zarur.
Sortlarding hasilga kirish muddati miyweli eginlerinng muhim xojaliq qásiyetleridan biri esaplanadi. Boǵdorchilikda tez hasilga kiruvchi sortlar joqari qadrlanadi va sortlarding iqtisodiy samarasi joqari boladi.
Boǵda ekilgan sort tereklerining 50% hasilga kirishi sortli hasilga kirish muddati deb esaplanadi. Bunda har bir olma daraxti 3 kg, nok, shabdal, erik va qáreli 2 kg, shiye va olcha 1 kg hasil berish kerek.
Har bir miywe ekini turi bóyicha sortlar tez, ortacha va kesh muddatlarda hasilga kiruvchi gruppalarga bólinadi.
Sortlar hasildarliǵi awil xójaligida sort hasildorli-gini oshirishda mustaqil omil retinde namoyon boladi. İshlab shiǵariwga tadbiq etilayotgan yangn sortlar mavjud sortlardan hasildarliǵi bóyicha joqari turishi kerek. Sort hasildarliǵi oniń genotipi menen birgalikda ósiw sharayatlariga ham boǵ-liqdir. Hasildorlikni aniqlawda sort qásiyetleridan eng muhimi oniń ónimdarliǵi va shidamliligidir. Sort ónimdarliǵi ósiw muhitidan tóla foydalangan holda joqari hasil berish qobiliyatidir. Shidamlilik - tashqi noqolay sharayatlarǵa bólgan bardoshliligidir. Sort hasildarliǵi ónimdarliq menen shidamlilik qásiyetlerining bir-biri menen bólgan munosabatlari-dan kelib chiqadi. Sort tómen haroratlarga, qurǵoqchilikka, shamolga, bahor ayozlariga, kesellik va ziyankeslerge qancha chidam-li bólsa, hasildorli shuncha joqari boladi. Joqari ónimdarliqka ega bólgan sort basqa muhitda noqolay sharayatlarǵa chidamsiz bólsa kam hasilli boladi.
|
| |
