|
-TEMA: MIYWE SORTTANIWSHILIG`I TIYKARLARI. SORTTANIWSHILIQTIŃ AWIL XOJALIG`I ISLEP SHIG`ARIWINDAG`I ÁHMIYETI
|
| bet | 6/15 | | Sana | 03.12.2023 | | Hajmi | 80,07 Kb. | | #110234 |
Bog'liq 1 (8)2-TEMA: MIYWE SORTTANIWSHILIG`I TIYKARLARI. SORTTANIWSHILIQTIŃ AWIL XOJALIG`I ISLEP SHIG`ARIWINDAG`I ÁHMIYETI.
.
1. Bog’dorchilikda nav - klon, bitta birlamchi organizmning (terektiń vegetativ yól bilan kópaytirilgan bir xil genotipga ega bólgan avlodi esaplanadi.
Miywe ekin sortlarinng muhim xojaliq belgilaridan biri - olardiń barqarorligi (ózgarmasligi) ya`ni vegetativ yól bilan ózini tóla tiklashi, barcha belgi va qásiyetlerini tóla saqlab qolishdir. Har bir nav ma`lum biologik qásiyetlerga va mor-fologik belgilarga ega. Bularni bilish navlarni bir biridan parq qilish imkonini beradi.
Nav ma`lum bir tabiiy sharayatda jetistiriw, iste`molchi-larning ba`zi bir ehtiyojlarini qondirish ushin yaratiladi.
Nav dehqonchilik madaniyatiga, zamonaviy mexanizaciyaga moslashgan bólishi, etishtiriladigan sharayatda barqaror yuqori hasil va mahsulot berish kerek.
Miywe eginleri navlari kelib chiqishi bóyicha mahalliy, selekcion va chetdan keltirilgan navlarga bólingan. Mahalliy navlarga ma`lum bir joyda kóp asrlar davomida tabiiy tanlash va jasalma usullar natijasida vujudga kelgan navlar kiradi.
Selekcion navlarga ilmiy tadqiqot muassasalarida ilmiy selekciya usillari asosida yaratilgan navlar kiradi. Chet mámleketlardan keltirilgan navlar, kelib chiqishidan qat`iy nazar úshinshi guruhga kiradi.
2. Pomologiya- (pomum-miywe, logos-ta`limot) miywenavshu-nosligi fani bólib, miywe va jemisli ósimliklari sortlarin kelib chiqishi, tarqalishi, morfologiyaliq belgilari, biologik xu-susiyatlari, miywesining sapai va basqa muhimxojaliq bel-gilarini órganadi. Navlarni har xil iqlim sharayatlarda sinash va úyreniw natijasida foydali xojaliq belgilari tóla namoyon bóladigan mintaqalarni aniqlaydi, shu erda navlar kópaytiri-ladi va xojaliq maqsetlarida ekiladi.
Navshunoslik fanining ob`ekti - navdir. Navlarni xojaliq biologik tárepten úyreniwda ulardan awil xojaliq ish-lab chiqarishida foydalanish - navshunoslikning tiykarǵi vazifasidir.
Har bir sorttin` foydali xojaliq tiykarlari sorttin` tek irsiy qásiyetleriga bog’liq bólmaydi, balki olardiń namoyon bólishi tashqi muhitga ham bog’liqdir. Navshunoslikning muhim vazifalaridan biri tashqi muhit ta`sirida sortlardiń foydali xojaliq belgilerin shakllanishini va ózgaruvchanligini úyreniwdir. Shu sababdan navlar har xil tabiiy sharayatlarda órganiladi, nav ushin eng yaxshi mintaqalar aniqlanadi va shu erlarda ishlab chiqarishda foydalanish ushin navlar usinis etiladi. Navshunoslik sortlardiń morfologiyaliq belgilerin va muhim biologik qásiyetlerini órganadi va navlarni bir-biridan parq qiluvchi belgi va qásiyetlerini aniqlaydi; taza navlarni chet mámleketlardan olib keladi, ularni respublikamizning har xil iqlim sharayatlarida sinab, miywe eginleri navlar majmuini boyitadi; mavjud navlarni ularga xos bólgan biologik qásiyetleri va morfologiyaliq belgilari bilan tirik holda saqlaydi; miywe eginleri sortlarin klon yóli bilan yaxshilaydi.
Úyreniw va sinash natijalari asosida ularni rayonlashtiradi.
|
| |
