11-Mavzu. Ma’lumotlar bazasi xavfsizligi qismtizimining arxitekturasi va ishlash prinsipi “S2” xavfsizlik sinfi

etiladi. Bunday elementlarni dinamik xotirada joylashtirgan holda turli ichki 
tuzilmalarni tashkillashtirish mumkin. 
Biroq ro‘yxatli tuzilmalardan foydalanishda quyidagilarni yodda tutish lozim: 
• ko‘rsatkichlarni saqlash uchun qo‘shimcha xotira zarur; 
• yo‘nalishli ro‘yxatlarda axborotni izlash bosqichma-bosqich amalga oshiriladi va 
shu boisdan ko‘proq vaqt talab qiladi; 
• ro`yxatlarni tuzish va ro‘yxatlarda saqlanayotgan ma’lumotlar elementlari ustidan 
operatsiyalarni bajarish dasturchilarning yanada yuqori malakasini hamda ko‘p 
ishlashni talab qiladi, tegishli dasturlar esa ko‘proq xatolarga egaligi bois yanada 
batafsil testlashni talab etadi. 
Vektorli ko‘pliklar 
Odatda vektorli taqdim statik ko‘pliklarni, jadvallarni, masalan satrlar, yozuvlar 
matritsalarini, shuningdek o‘rindoshlik matritsasi, insidentlik matritsasi yoki 
tahliliy taqdim etilgan graflarni saqlash uchun qo‘llaniladi. 
Ro‘yxatli taqdim dinamik (o‘zgaruvchan) tuzilmalarni va murakkab aloqali 
tuzilmalarni saqlash uchun qulay. 
Eng mas’uliyatli holatlarda ichki taqdimni tanlashda ma’lumotlar tuzilmasi yoki 
turli variantlar uchun uning elementlari bilan eng ko‘p uchraydigan operatsiyalarni 
bajarishning hisoblash murakkabligini belgilash maqsadga muvofiq. Shuningdek, 
ularning sig'imiy murakkabligini ham baholash kerak. 
Tashqi xotirada ma’lumotlar taqdimi 
Zamonaviy operatsion tizimlar tashqi xotirada ma’lumotlarni tashkillashtirishning 
ikki usulini: bosqichli va bevosita daxlli usullarini quvvatlaydi. 
Ma’lumotlarga bosqichli daxlda faqat ma’lumotlar elementlarini bosqichli o‘qish 
yoki ularning bosqichli yozuvi mumkin. 
Bunday variant klaviatura yoki displey tipidagi mantiqiy qurilmalar bilan 
ishlashda, yozuvlar formati ish jarayonida o‘zgaradigan fayllarga yoki matnli 
fayllarga ishlov berish nazarda 
tutiladi. 
Bevosita daxl faqat qaydlangan uzunlikdagi yozuvlar bilan axborot almashinuvi 
amalga oshiriluvchi diskli fayllar uchun mumkin. Bunday faylning yozuvi 
manzilini uning raqami bocyicha aniqlash mumkin, bu esa kerakli yozuvga 
bevosita murojaat qilishga imkon beradi. 
Ma’lumotlar tuzilmalarini joylashtirish uchun xotira tipini tanlashda quyidagilarni 
nazarda tutish lozim: 
• operativ xotiraga ham o`qish, ham o‘zgartirish uchun tezkor ruxsatli kirish zarur 
ma’lumotlar joylashtiriladi; 
• tashqi xotiraga dastur tugallanganidan so‘ng saqlanishi shart ma’lumotlar 
joylashtiriladi. 

Download 430,22 Kb.