Nazorat savollari
1. Induksion pech konstruksiyasi va poʻlat suyuqlantirib olish uchun qanday materiallar kerak boʻlad?
2. Metallni suyuqlantirish, temperaturasini oʻlchash va tekshirish uchun probalar olish
3. Induksion pech futirovkasi qanday aralashmalardan iborat?
5-Laboratoriya ishi
Poʻlat shixtasini induksion pechida suyuqlantirish uchun hisoblash
Ishdan maqsad. Induksion pechida materiallarni suyuqlantirishda shixtani kimoviy tarkibini aniqroq; hisoblash kerak va shixta materiallarida P va S miqdori kamroq, boʻlishi kerak, chunki tez kechayotgan suyuqlantirish jarayonida uni oʻzgartirish qiyinroq boʻladi.
Umumiy ma’lumotlar. Eritish jarayoni boshlanishida pech kam kuvvatda ishlaydi va shixta qizigandan keyin toʻliq quvvatga qoʻshiladi.
Kuyishni kamaytirish maqsadida eritish tez olib boriladi. Suyuqlantirish jarayonida qolgan toshqollardan pech ichida osilib qolgan shixta materiallaridan«kuprik» boʻlishini oldini olish kerak.
Ferroqotishmalarni qoʻshishdan oldin yaxshilab qizdiriladi, chunki namlik portlashga olib kelishi mumkin. «Kuprik» hosil boʻlganda plavik shpatli flyus yuklanib qizdirilgandan soʻng urib tushiriladi. Agarda bu yaxshi natija bermasa pechni pastgi qismida pech qizib kuyishi mumkin. Shixta suyuqlangandan soʻng kislorodni chiqarish jarayoni amalga oshiriladi (raskislenie).
Ishni bajarish uchun uslubiy va asosli ma'lumotlar.
Quyidagi tartibda shixta ashyolari hisoblanadi. Shtamplar uchun iщlatiladigan 7X3 markali poʻlatnn kislotaviy pechda eritib olish uchun shixta ashyolarini hisoblashni koʻrib chiqamiz. Poʻlatning kimyoviy va elemetlar boʻyicha miqdori 15 – jadvalda keltirilgan:
15 – jadval.
Materiallar
|
Kimyoviy miqdori
|
C
|
Mn
|
Si
|
P
|
S
|
Cr
|
GOST 5950–73 boʻyicha 7X3 poʻlatni kimeviy tarkibi
|
0,6–0,75
|
0,2–0,4
|
0,15–0,335
|
0,035
|
0,03
|
3,3–3,8
|
Hisoblash uchun kiritilgan aniqliklar
|
0,7
|
0,3
|
0,3
|
0,015
|
0,125
|
3,5
|
Kislorodsizlantirish asosan toshqol orasida oksidlantiruvchi kiritish bilan oshiriladi. Oksidlantiruvchi sifatida: ferromarganets, ferrotsilitsiy, ferrotitan, alyuminiy, silikokalsiy ishlatiladi. Kislorodsizlantirish jarayoni amalga oshirilgandan keyin suyuq, metallni temperaturasi oʻlchanadi, buning uchun asosan volframolibdenli yoki platinorodiyli termoparalar ishlatiladi
Hisoblashda har bir elementning oʻrtacha qiymati olinadi.
Shixta materiallarini barchasi 200 kg teng deb 100% hisoblaymiz. Kerakli materiallar:
– Marten poʻlati chiqindilari M StZ (kimyoviy tarkibi: 0,18%C, 0.5%Mn, 0,20%Si, 0>030%R, 0,030%S);
– 75 markadagi feeromarganets (kimyoviy tarkibi; 0,7%S, 75%,Mn; 2,0%; Si 0,45%P; 0,03%S).
– FS 75 markali ferrosilitsiy.
– FX 100 markali ferroxrom (kimyoviy tarkibi; C – 1,0 % gacha; Si – 0,72 % gacha; P – 0,03 % gacha, S – 0,02 % gacha, Cr 65 % kamida;
0,0ZR; bZ,b%Sr).
– Elektrod qoldigʻi.
– 7X3 poʻlatda suyuqlantirilgandan keyin lozim boʻlgan elementlar massasini aniqlaymiz;
S=
Qolgani temir.
Demak 7X3 markali poʻlat tarkibida (quyidagilar boʻladi (kg));
S–14; Mn–0,16; 81–0,66; Sr–7; R–0,03; 3–0,05;Fe–190,32. (Xammasi 200kg)
M StZ marten pulatida temirning mikdori 99,510% teng,
demak shixtaga qoʻshish kerak.
M StZ marten poʻlatni chiqindilarini tarkibiy miqdorini aniqlaymnz (kg):
Ferroxromning miqdorini aniqlaymiz.
5% kuyishi hisobi bilan
Marten poʻlati bilan kiritilayotgan Mn mikdori 0,96 kg, bu raqam hisobdagidan 0,36 kg ga koʻproq, lekin kislotaviy jarayonida marganetsning kuyishi 50% ga teng, demak yana 0,12 kg marganets qoʻshishimiz kerak, Ferromarganetsning kerakli miqdorini aniqlaymiz;
kuyishni hisobga olib
Shuningdek kerakli ferrosilitsiyning miqdorini ham aniqlaymiz; hisob boʻyicha 0,6 kg kremniy boʻlishi kerak, marten poʻlati chiqindilari bilan 0,38 kg qirindilari, yetmaydigan miqdori 0,6–0,38+0,22 kg tashkil qiladi,
Qoʻshiladigan ferrosilitsiyni miqdori 0,29kg, 20% qoʻshishni hisobga olganda 0.36 kgkiritilish lozim.
Ferrosilitsiy va ferromarganets bilan kiritiladigan S miqdori kam boʻlgani uchun uni hisobga olmaymiz shixtaga, kiritaladigan elektrod chiqindilari miqdorini aniqlaymiz,
Kuyishni hisobga olib:
5% kuyishi hisobga olib;
Shunday qilib 200 kg 7X3 poʻlat olish uchun shixta tarkibiga quyidagi materiallarni kiritish kerak (kg):
Marten poʻlatni chikindilari: MS
|
191,00
|
FX100 markali ferroxrom:
|
10,70
|
FMn75 markali ferroxmarganets:
|
0,32
|
75% li ferrosilitsiy
|
0,36
|
Elektrod chiqindisi:
|
1,10
|
Jami:
|
103,46
|
Eritish paytida metallning umumiy kuyishi 2%ya'ni 4 kg ga teng. Suyuq, metaldagi S va R miqdori shixta materiallardagi miqdoriga bogʻlik chunki kislotaviy jarayonda ularni kamaytirish mumkin emas.
|
