|
2 Mavzu: Menejment qonunlari va tamoyillari RejaBog'liq Lecture-21.
Jamiyat ehtiyojlarini mumkin qadar kam resurslar sarflab iloji boricha to’liq
qondirish qonuni. Jamiyatdagi barcha iqtisodiy va ijimoiy jarayonlar, ularni amalga
oshirish qonunlari bu qonunga amal qiladi, chunki u quyidagilarni ifodalaydi:
-
ishlab chiqarishning ob’yektiv yo’nalishi, uning xalq farovonligini oshirish,
shaxsiy har tomonlama rivojlantirishga qaratilganligini;
-
insonlar
xo’jalik
faoliyatining
asosiy
sabablari,
umumxalq
iqtisodiy
manfaatlarining yetakchiligini;
-
ishlab chiqarish samaradorliginining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyatini.
Bozor munosabatlari sharoitida bu qonunning mazmuni har tomonlama boyib
boradi.
2.
Qiymat qonuni yoki narx qonuni. Tovarlarning pulda ifodalangan qiymati narx
deb ataladi. Narx esa talab va taklifga bog’liq ravishda aniqlanadi. Narx bozor
barametridir: agar talab va narx yuqori bo’lsa, ishlab chiqarish kengayadi. Talab
va narx pasayganda ishlab chiqarish qisqaradi. Talab xajmi va tarkibi taklif
xajmi va tarkibiga teng bo’lgan xoldagi narx muvozanat narxi deyiladi.
Ishlab chiqariladigan har bir tovar turi, xajmi ularga bo’lgan ijtimiy ehtiyotlarga
teng bo’lishi,
ya’ni to’lov qobiliyatiga ega talabga teng bo’lishi kerak.
3.
Talab qonuni. Uning mazmuni shundan iboratki narx qancha yuqori bo’lsa, talab
shunchalik kam bo’ladi. Talab xaridorning to’lov qobiliyatini ifodalaydi. Bunda
talab elastikligi koeffisiyenti qanday aniqlanishini ko’rib chiqamiz:
talab hajmi o’sishi,
%
Ktalab elas. =
__________________________
narxlarning pasayishi, %
4.
Taklif qonuni. U narx ortishi bilan taklif ortishini ifodalaydi. Taklif - bu tovar va
xizmatlarning narxdagi qiymatidir. Bunda taklif elastikligi koeffisiyenti
quyidagiga teng:
taklif o’sishi xajmi, %
K taklif. elas. =
------------------------------------ ; -------
narxlar o’sishi, %
|
| |
