|
2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligiBog'liq 1.Osimlikshunoslik darslik individual loyiha 1, ma\'naviyatshunoslik fanidan mustaqil ishi, 24,25-20 ТМО, Bo\'sh o`zlashtiruvchiTarixi. Soya qadimdan ekib kelingan. Olimlarning fikri bo„yicha soya uchta
markazda shakllangan: Janubiy-Sharqiy Osiyo, Avstraliya va Sharqiy Afrika.
Ammo, aksariyat olimlar soyani kelib chiqish markazi deb Xitoy markazini
hisoblashadi: Xitoy, Koreya, Hindiston, Yaponiya. Yevropa va AQSh ga soya ilk
bor 1712 yili keltirilgan. Hozirgi vaqtda soya yer yuzida keng tarqalgan ekin. FAO
ning 2016 y. ma‟lumotlari 38-jadvalda keltirilgan.
25
38-jadval
Soyaning ekin maydoni, hosildorligi va yalpi hosili (FAO, 2017)
Davlatlar
Ekin maydoni, ming.
ga
Hosildorlik,
s/ga
Yalri hosil,
mln. t.
Yer yuzida
111300
24,8
276500
Argentina
19418,8
25,3
49309
Boliviya
1237700
18,9
2347,2
Braziliya
27964,9
29,3
81699,7
Kanada
1819600
28,5
598400
Xitoy
6600
18,9
125000
Rossiya
1202900
13,6
1636
AQSh
30703
29,1
89483
Ukraina
1351
20,5
2774,3
O„zbekistonda oxirgi yillarda bu ekinni yetishtirishga ancha jiddiy
qaralmoqda. Mamlakatimizda soya ekin maydonini kengaytirish, mahalliy tuproq-
iqlim sharoitimizga mos yuqori hosilli navlarini yaratish va yetishtirish
texnologiyasini yanada takomillashtirish bo„yicha maxsus qarorlar qabul qilingan.
Sistematikasi. Soya bu bir yillik o„tsimon o„simliklar avlodi bo„lib,
dukkaklillar Fabaceae oilasiga mansubdir.
Dehqonchilikda madaniy turi - Glycine hispida Max keng tarqalgan.
Yovvoyi turi - Glycine ussuriensis Rge. Ussuriya turi tabiatda tarqalgan.
25
www.FAOstat.fao.Org-2017
y.
206
Madaniy turi 4 ta kenja turlarga bo„lingan: a) Koreya turi- G ssp korajensis
Enk. b) Manjuriya turi-G ssp manshuria Enk. v) Hind turi-G ssp indica g) Xitoy
turi- G ssp. Chinensis Enk.-Xitoy, Hindi-xitoy, Yaponiya, Koreya, MDHda
tarqalgan.
Bu turlar o„suv davri, dukkagini, bargini kattaligi, tupining shakli,
urug„ining kattaligi va shakl bo„yicha farq qiladi
|
| |
