|
“Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal 2022, № 1 Pdf ko'rish
|
bet | 320/347 | Sana | 10.01.2024 | Hajmi | 6,23 Mb. | | #133952 |
Bog'liq pedagogik mahorat 2022 1“Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal 2022, № 1
234
namunalarini avaylab-asrab, yangidan-yangi ijodkorlik sa’yi-harakatlari ila milliy-ma’naviy boyliklarini
doimo koʻpaytira borganlar. San’atkorlar xalqning orzu-umidlarini, sevinch va hayratlari, quvonch va
qaygʻulari, jamiki insoniy qalb ehtiyojlarini yuksak musiqiy idrok bilan tasvirlab, kishilarga hamisha ruhiy-
ma’naviy ozuqa berganlar. Ular mumtoz musiqa orqali nafosat va ezgulik olishga tinglovchini oshno qilish
istagida boʻlib, oʻlmas qadriyatlar bilan hamisha bahramand etib kelganlar.
Kasbiy musiqa ijrochiligi sohasida san’atkorlar ustoz-shogirdlik an’anasini yuzaga keltirib, uni
qadimdan bevosita qoʻllagan holda faoliyat koʻrsatishgan. Oʻzbekiston Markaziy Osiyoning turli
vohalaridagi taniqli xonanda, sozanda va bastakorlar bilan oʻzaro yaqin aloqalarda boʻlishgan. Ularning
Oʻrta va yaqin Sharqqa, qolaversa, butun dunyoga mashhur boʻlgan olimlarimiz tomonidan ishlab chiqilgan
musiqiy ilm–fan asoslaridan tajribali muallimlar yordamida, koʻplab maxsus nazariy risolalar orqali boxabar
boʻlishgani ma’lumdir. “Musiqa madaniyati” fan oʻqituvchisi tarixiy manbaalarga murojaat etishi,
cholgʻularimizning takomilashuvi haqida oʻquvchi-yoshlarga qisqa, loʻnda, qiziqarli bayon etishi, muhim
ahamiyatga ega.
Muhokamalar va natijalar. Oʻzbek musiqasini oʻrganish tarixida keng koʻlamdagi olim, iste’dodli
folklorchi, pedagog V.Belyayevning xizmatlari ham kattadir. Musiqa nazariyasini oʻrganishda V.Belyayev
Sharq olimlarining musiqa haqidagi risolalarining ahamiyatini alohida ta’kidlab oʻtadi. Uning oʻzbek xalq
cholgʻulari rivoji tarixi boʻlimida olib borgan izlanishlari, ularni sinflashtirish va oʻlchash ishlari katta
qiziqish uygʻotadi. 1933-yili Moskvada V.Belyayevning “Oʻzbekiston musiqiy cholgʻulari” nomli kitobi
nashr qilinadi. Unda 50 dan ortiq cholgʻularning tavsiflari berilgan. Xalq cholgʻularini qayta ta’mirlash va
takomillashtirish natijasida tovush hosil qilishning texnik usullari, yangi ijrochilik koʻnikmalari ishlab
chiqildi. Cholgʻuda ijroning eshitish uslubidan nota yordamida ijro uslubiga oʻtilishi oʻquv repertuari ustida
koʻp ishlashga, xalq cholgʻularida ijro maktablarini tashkil qilishga olib keldi. Xalq cholgʻu ijrochilariga
ta’lim berishning uslubiy va didaktik asoslarini ishlab chiqish xuddi shu yoʻnalishda olib borildi. Oʻtgan
yillar mobaynida Oʻzbekiston davlat konservatoriyasi “Xalq cholgʻularida ijrochilik” kafedrasi professo-
roʻqituvchilari tomonidan bir qator fundamental darsliklar, oʻquv qoʻllanmalar, toʻplamlar chop ettirildi.
Xalq cholgʻularida ijrochilik maktablari paydo boʻldi. Shu bilan birga, xalq cholgʻulari orkestrini tashkil
qilish va ishlash boʻyicha oʻquv qoʻllanmalar yozildi. Shunday qilib, xalq cholgʻulari yoʻnalishi boʻyicha
musiqiy ta’limning boshlangʻich boʻgʻini uchun ta’lim asoslari shakllandi. Har qanday talaba butun oʻquv
yili mobaynida yetarli miqdorda keng umumta’lim va kasbiy bilimlarga ega boʻlishi kerak. Chunki koʻpgina
bitiruvchilarimiz oʻz hayotlarini pedagogik faoliyat bilan bogʻlaydilar. Bu esa psixologiya, pedagogika,
uslubiyot boʻyicha yaxshi tayyorgarlikni, keng dunyoqarashga ega boʻlishni talab etadi. Ammo shu
paytgacha pedagogika tamoyillariga asoslangan, ta’limning oʻziga xosligini ochib beruvchi, ijrochilik
madaniyati yutuqlarini ifodalagan umumiy va shaxsiy uslublar ishlab chiqilmagan. Nashr qilingan koʻpgina
darsliklar va oʻquv qoʻllanmalarda ta’limga tor ma’noda yondashilgan. Hamma tavsiyalar cholgʻuda ijro
holatiga, tovush hosil qilishning texnik uslublariga, ijrochilikni egallashga doir boʻlib, oʻquv-tarbiyaviy
jarayon va pedagogik etika masalalari ham birmuncha yoritilgan. Lekin ta’limning tarbiyaviy ahamiyati,
gʻoyaviy-ma’rifiy yoʻnalishi, ilmiyligi, umumta’lim maktablarida dars jarayonini olib borish kabi dolzarb
masalalarga kamroq e’tibor berilgan. Oliy oʻquv yurtlarida bunday uslubiyotning ishlab chiqilmaganligi
ijrochilik san’ati boʻyicha ta’limning sifatiga, pedagogik tayyorgarligiga salbiy ta’sir etadi. Quyida uslubiyot
haqida toʻxtalamiz.
|
| |