147
2.
D.D.Baynazarova, M.E.Toirova Ona tili. Umumiy o‘rta ta’lim
maktablarining 3-sinf uchun darslik. IV-qism. Toshkent: “Novda Edutainment”.
2023y. 96-bet.
BOSHLANG‘ICH SINFLARDA O‘ZLASHTIRMOVCHILIKNING
OLDINI OLISHGA YO‘NALTIRILGAN TADBIRLAR
Jo‘rayeva Ozoda Saloydin qizi
Kattaqo‘rg‘on tuman 41- maktab o‘qituvchisi
Annotatsiya:
Ushbu maqolada bo‘sh o‘zlashtiruvchi o‘quvchilar
bilan olib
boriladigan pedagogik ishlarning mazmuni aks etgan. Bo‘sh o‘zlashtiruvchi
o‘quvchilarni keltirib chiqaruvchi sabablar tahlil qilingan. Bo‘sh o‘zlashtiruvchi
o‘quvchilar bilan ishlashga oid metodik tavsiyalar berilgan.
Kalit so‘zlar:
o‘zlashtirish, natija, hamkorlik, individual ishlash, bo‘sh
o‘zlashtirish, tizimli ishlar.
Respublikamizda ta’lim va tarbiya borasida
amalga oshirilayotgan
islohotlarning tub mohiyati bilimdon, aqlan rivojlangan, ongli,
zamonaviy
dunyoqarashga ega, jismonan sog`lom, axloqan pok, erkin, ijodkor ,
komil insonni
shakllantirishdan iborat. Mamlakatimizda sog'lom va barkamol avlodni tarbiyalash,
farzandlarimizni ijodiy va intellektual salohiyatini ro'yobga chiqarish, ularni XXI asr
talablariga to'liq javob beradigan shaxslar qilib voyaga yetkazish barchamizning ezgu
vazifamiz.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilar shaxsining shakllanishi o‘quv faoliyati kichik
maktab yoshidagi o‘quvchi uchun nafaqat bilish jarayonlarining
yuqori darajada
rivojlanishi, balki shaxsiy xususiyatlarini rivojlantirish uchun ham imkoniyat
yaratadi. Bu faoliyatlar asosida muvaffaqiyatga erishish motivlari bilan bogliq
bo‘lgan shaxsiy xususiyatlar tarkib topa boshlaydi. Kirishish motivi tabiiy psixologik
ehtiyoj
hisoblanib, bu motiv ularga kuchli emotsional zo‘riqishni beradi. Bu
xususiyatlar aslida bog‘cha davridan boshlab yuzaga kela boshlaydi va kichik maktab
148
davrida, shuningdek o‘smirlik davrida ham yaqqol ko‘zga tashlanadi. Kichik maktab
yoshidagi bolalar kattalarning u haqidagi fikr va bergan baholariga qarab, o‘zlariga-
o‘zlari baho beradilar.
O‘quvchilar o‘zlashtirmasligining oldini olishga yo‘naltirilgan maktabda
o‘tkaziladigan tadbirlar.
Maktab jamoasining o‘quvchilar o‘zlashtirilmasligining oldini olish bo‘yicha
olib boriladigan ishlarning muvaffaqiyatining ma’muriyat,
kasaba uyushmasi va
“Kamalak” bolalar tashkilotining qobiliyatiga bog‘liq bo‘ladi.
Ilg‘or o‘quvchilar ishidagi tajribalarni umumlashtirish va eksperimental
tadqiqotlardan ma’lum bo‘lishicha o‘zlashtirmaslikning oshirilishi bo‘yicha
umumlashtirish ta’birlaridan tashqari dastlabki jamoalardan sinflararo guruhiy va
individual profilaktik tadbirlar ham zarur.
Boshlang‘ch
sinflarda
o‘zlashtirilmaslikning
oldini olishga yo‘naltirilgan
tadbirlar tizimini
ishlab chiqish, avvalo, kichik maktab yoshidagi
o‘quvchilar aqliy taraqqiyotining o‘ziga xos xususiyatlarini yaxshi bilishni taqozo
etadi.
Sinfda o‘tkaziladigan tarbiyaviy ta’sir o‘qituvchilar, ota – onalar, jamoatchilik
va o‘quvchilar tashkilotlarining kuchlarini o‘quvchilarning o‘qish muvafaqqiyatiga
tarbiyaning ta’sirini oshirish maqsadida birlashtirish bilan bog‘liq. O‘qishda
qiynalayotgan bolalarga nisbatan qulay ahloqiy iqlim yaratish muhimdir.
Bunda
birinchi navbatda bolaning ustidan kulish, haqoratlashlariga yo‘l qo‘ymaslik, ta’sirini
antipedagogik usullarga yo‘l bermaslik zarur.
Bunday iqlim yakdil tashkil e’tilgan jamoadagina yaratish mumkin. Shuning
uchun ham o‘zlashtirmaslikning oldini olishning muhim tarbiyaviy ta’sirlaridan biri
o‘quvchilar jamoasida birdamlikni tarbiyalash, o‘qishga nisbatan ijobiy munosabatni
tarbiyalashda yoshlar tashkilotining rolini oshirish bo‘yicha tadbirlar tashkil e’tish
muhim hisoblanadi.
