2024-yil-Кафедра-конференцияси pdf

150 
lozim. Oilaning tarbiyaviy ta’siri mahsuldorligini oshirish maqsadida ota – onalar 
majlislarida bolalarning har tomonlama rivojlanishi va tarbiyasidagi ularning rolini 
oshirish haqidagi masalalarni muhokama qilish zarur. 
O‘qishda orqada qolishning oldini olish olish bo‘yicha sinfdagi tadbirlar 
individual ishlar bilan olib borish lozim. Bo‘sh o‘zlashtiruvchi o‘quvchilarning o‘quv 
ishlarni oqilona rejalashtirish va tashkil etishda ko‘nikma va malakalarini 
rivojlantirishga, muhimini ajratish ko‘nikmasiga o‘qishda o‘z o‘zini nazorat qilish uy 
vazifalarini bajarishga, oraliq va mustaqil ishni shakllantirishga e’tibor berish lozim. 
Maxsus to‘garaklardan ma’lum bo‘lishicha boshlang‘ich sinflarda uy 
vazifalarini bo‘sh o‘zlashtiruvchi o‘quvchilarni nisbatan ko‘proq yordam yo‘li bilan 
yechimda o‘quvchilar qiynaladigan savollarni o‘zlashtirishini, albatta, nazorat 
qilinishi zarur. Dars qoldirgan o‘quvchining o‘tilgan mavzuni o‘zlashtirilganligini 
nazorat qilish lozim. 
Boshlang‘ich sinf o‘quvchisi tarbiyaviy ta’sirlarni tanlashda, bo‘sh 
o‘zlashtiruvchi o‘quvchi ham jamoat topshiriqlaridan chetga qolmasligi, balki bunday 
topshiriqlarga faol ishtirok etishiga e’tibor qaratmog‘i lozim. O‘quvchilarda bu 
topshiriqlarni bajarish jarayonida ongli tartib intizom va javobgarlik hissi shakllanadi. 
Ba’zi hollarda topshiriqlarni almashtirib turib, oldindan turlicha yordam 
ko‘rsatib, o‘ziga ishonch va hissiy faollikka undash uchun o‘qishda va mehnatda 
muvaffaqiyat vaziyatlarini yaratish ham mumkin. Javobgarlik va tartib – intizom 
evaziga bazi o‘quvchilarning o‘zlashtirishi yaxshilanayotganligini doimo ta’kidlash 
lozim. Bo‘sh o‘zlashtiruvchi o‘quvchilar, tarbiyasi qiyin o‘quvchilar bilan ishlashda 
ba’zi hollarda majburlash va bo‘ysunish choralarini qo‘llashlari mumkin, lekin 
ulardan foydalanish vaqti – vaqti bilan bo‘lib, tarbiyaviy ta’sirining boshqa usullari 
bilan birgalikda olib boriladi. Talabchanlik, adolatli, to‘g‘ri va me’yoriy bo‘lish 
lozim. 
Bo‘sh o‘zlashtiruvchi o‘quvchi shaxsining irodaviy intelektual va hissiy 
sohalarida o‘zaro muvofiqlik yo‘qligini hisobga olib, topshiriqlarini va o‘z – o‘zini 
tarbiyalash vositalarini topishda har kuni yordam ko‘rsatish lozim. Bu ishlarni xulosa 

151 
qilganda jamoa oldida qo‘llab quvvatlash orqali ularni rag‘batlantirishi mumkin. 
Bunday hollarda o‘quvchilar o‘zlashtirmasliklarining oldini olish chora tadbirlari 
bilan bir qatorda uni yo‘qotishga qaratilgan tadbirlar ham zarur bo‘ladi. Agar 
o‘zlashtirmaslikning oldini olish bo‘yicha tadbirlar umum sinfiy va guruhiviy 
xarakterga ega bo‘lsa, o‘zlashtirmaslikni bartaraf etishga qaratilgan tadbirlar 
individual xarakterga ega bo‘ladi. 

Download 2,09 Mb.