|
26 may 2022 3-to’plam 16-bet Kichik maktabBog'liq 26-11-PBwww.pedagoglar.uz
26-son 3 –to’plam may 2022
Sahifa: 77
hatto ipakchilikning ilk vatani Xitoyda ham katta edi. Zandanachi ipak
mahsulotlarining
namunalari
hatto
Afrosiyob
devoriy
su’ratlarida yaxshi saqlangan. Ilk o’rta asrlar badiiy san’atida asosiy e’tibor
tasviriy san’at va haykaltaroshlik bezaklaridan iborat edi.
III asrga qadar ipakni Vatani deb Xitoyni tan olingan III asrdan boshlab
ipakchilik markaziy, shimoliy, g’arbiy, sharqiy Turkistonga ko’chgan, undan
Farg’ona vodiysi, So’g’d, Eron, Vizantiyagacha yoyilgan. Ipak ishlab chiqarish
sohasida ikki gegemon markaz faoliyat yuritgan:Xitoy va So’g’d. XXasrda
Belgiyadagi kichkina Yui shaharchasidagi Notterdam soboridan avliyo
Domision tobutiga qoplangan oltinrang ipak mato topilgan. Tadqiqotlardan
ma’lum bo’lishicha bu mato ―zandanachi‖nomi bilan atalgan hamda VI-VIII
asrlarda
Buxoroning Zandana qishlogida to’qilgan.
[7]
Arxeologik topilmalar Sug’d hududida paxta, jun va tabiiy ipakdan to’qilgan
matolar qo’l mehnati orqali eng oddiy to’qimachilik dastgohlarda amalga
oshirilgani ko’rsatiladi. So’g’d matolari Buyuk Ipak yo’li orqali turli davlatlarga
eksport
qilingan,
ayniqsa u Xitoyda yuqori baholangan. Chunki
oldinlari
nafaqat ipak xom ashyosining o’zi, balki ipak matoning o’zi ham Xitoydan olib
kelingan bo’lsa, ilk o’rta asrlardan boshlab ipak O’rta Osiyoning o’zida
yetishtirilib, undan tayorlangan matolar aholi ehtiyojini qondirishda Xitoy ipagini
siqib chqaradi, shuningdek chetga eksport qilina boshlaydi. Hatto Xitoyning o’ziga
ham. Qadimgi forslar ipak, shoyi xom ashyosini Buxoro va Samarqanddan
olganlar. Ko’plab So’g’d mato bo’laklari Yevropa muzeylarida hozirgacha asl
holida saqlanib kelinayotgani o’sha davrdagi hurarmand ustalarning yuksak
mahoratidan darak beradi.Bu fikrimizni yuqorida aytganimiz Belgiyadagi kichkina
Yui shaharchasidagi Notterdam soboridan avliyo Domision tobutiga qoplangan
oltinrang ipak matoning topilganligi ham tasdiqlaydi.. Mazkur matolarning
chidamliligining sir-asrori olimlar uchun hali hanuz jumboq bo’lib qolmoqda.
So’gd hunarmadlari biror martabali kishilar uchun tikiladigan libos matolariga
alohida ahamiyat berishgan. Misol uchun elchilar libosi qimmatbaho, qalin va
|
| |
