|
3 (79) 2021 pedagogik mahoratBog'liq Pedagogik mahorat 3-son 2021 yilMuhokamalar va natijalar. Chet tillarni oʻrganishning dastlabki bosqichlarida oʻquvchilarning ona
tillarining xususiyatlari ta’siri kuzatilishi mumkin. Shuningdek, til oʻrganishda koʻplab tilning koʻp jihatlari
sekin rivojlanadi. Tilda ba’zi xossa va jihatlar ertaroq, ba’zilari esa keyinroq oʻrganiladi. Ba’zan tillar
orasidagi farqlardan kelib chiqqanligi uchun sodda koʻringan koʻp jihatlarni oʻzlashtirishga uzoq vaqt
sarflanadi. Agar oʻquvchida tilning qoʻllanilishini eshitish va oʻzi qoʻllash uchun imkoniyat topa olmasa,
uning til oʻrganishida ijobiy rivojlanishga erishib boʻlmaydi va qisqa vaqt ichida allaqachon oʻrgangan
narsalarini yoddan chiqarib yuboradi.
Yevropa Ittifoqi oʻz tillarini oʻqitish sohasida koʻp tillilikni asosiy maqsad qilib qoʻydi: har bir
Yevropa fuqarosi kamida ikkita chet tilini bilishi kerak, ulardan bittasida u ravon soʻzlashi kerak.
Germaniyadagi migrant bolalar uchun ikki tilli maktablarda nemis tili amaliy kursining maqsadi ularni
maktab mikromuhitiga, soʻngra nemis tilida soʻzlashadigan madaniy muhitga kiritishdir, chunki tilni
oʻqitishda biz madaniyatni ham oʻrgatamiz.
Nemis ikki tilli maktablarida dars beradigan oʻqituvchilar ona tilini oʻrganishda ona tilini bilishga
tayanish yaxshiroq va ikki tilni taqqoslash qimmatli va foydalidir, deb hisoblashadi, chunki koʻplab faktlar
yaxshi qabul qilinadi va oʻzlashtiriladi. Ona tilini bilishni hisobga olgan holda ona tilini oʻrganish chet tili
qonunlari va uning milliy oʻziga xosligini tezroq tushunishga yordam beradi. Koʻpgina nemis ikki tilli
maktablari oʻz oʻquvchilariga shunday yoʻl berishadi [8].
Ikki tilli ta’limdagi ona tili va chet tillarining nisbati oʻqituvchi, oʻquvchi va sharoitga qarab oʻzgarishi
mumkin. Shunga qaramay, ba’zi hollarda u tartibga solinadi. Masalan, Xitoy Ta’lim departamenti
reglamentiga binoan ikki tilli ta’lim chet ellik haqiqiy darsliklardan foydalangan holda olib borilishi va oʻquv
yuklamasining 50% dan ortig’i chet tilida bajarilishi kerak.
Rus tilidagi ikki tilli maktablarning barcha modellarida fanlar rus tilida yoki ona tilida oʻqitiladi. Ba’zi
maktablarda mintaqadagi oʻqitish an’analariga qarab ona tilidan rus tiliga sinxron tarjima usuli qoʻllaniladi.
Bu, asosan ikkala tilni biladigan oʻqituvchilar bor yoki yoʻqligiga bog’liq [9].
Rossiya Federatsiyasida bir necha turdagi milliy ikki tilli maktablar mavjud. Ular:
1. Darslar ona tilida 1-sinfdan 11-sinfgacha oʻtkaziladi (masalan, Tatariston Respublikasi,
Boshqirdiston, Saxa (Yakutiya), Qrim).
2. Darslar 9-sinfgacha ona tilida, yuqori sinflarda - rus tilida olib boriladi (masalan, Buryatiya,
Chuvashiya, Xakasiya Respublikalaridagi qishloq maktablari).
3. Sinflar 5-sinfgacha ona tilida, soʻngra rus tilida (masalan, Adigeya Respublikasi, Udmurtiya,
Shimoliy Osetiya-Alaniya, Mari El) oʻtkaziladi.
https://buxdu.uz
|
| |
