|
5-ma’ruza. Mavzu: elektrokimyoviy jarayonlar. Galvanik elementlar. Metallar korroziyasi. Yuqori molekulyar birikmalar haqida tushuncha
|
| bet | 9/13 | | Sana | 20.12.2023 | | Hajmi | 0,89 Mb. | | #125115 |
Bog'liq 5-MA\'RUZA-1 Maqola va uing turlari, NUTQ MADANIYATI VA ADABIY TIL ME’YORLARI, 4.Kurs ishi - копия - копия - копия (70), курс иши, Doc1, АБРАЗИВНЫЙ ИНСТРУМЕНТ, 9.ENERGOMENEJMENT, 11.JAMOAT BINOLARIDA ENERGIYANI TEJASH, 2 5404804334393229791 010818181524, Xalilova Surayyo, Akademik yozuv (3), ADABIYOT, Arduino nima, Laboratoriya ishi, Автоматлаштиришда қўлланиладиган пакетлар фанидан маърузалар матниYuqori molekulyar birikmalar - yuqori molekulyar birikma molekulasining massasi katta bo’lganligi uchun molekulalarni makromolekulalar deb ataladi. Ko’pchilik yuqori molekulyar birikmalarning makromolekulalari ko’p marta takrorlanadigan bir xil tarkibli atomlar guruhi - oddiy bo’g’inlardan, ya’ni zvenolardan tuzilgan bo’ladi. Masalan, tabiiy kauchukning makromolekulalari juda ko’p sondagi -C5H8- tarkibli oddiy bo’g’in(zveno)lardan tashkil topgan. Oddiy zveno deganda makromolekulani tashkil etgan dastlabki quyi molekulyar moddaning ko’p marta takrorlanadigan qoldig’ini tushunmoq kerak. Ular o’zaro kimyoviy bog’lar bilan birikib polimerlarni hosil qiladi. Elementar bo’g’inlar bir xil yoki boshqa-boshqa tarkibga ega bulishi mumkin. Polimer sintezi uchun olingan dastlabki moddalar monomerlar deb ataladi. Masalan, kraxmal makromolekulasining oddiy bo’g’ini glyukoza qoldig’i C6H1005 - bo’lgani uchun kraxmal makromolekulasining kimyoviy formulasi (C6H10O5)n ko’rinishga ega. Bu formuladagi n takrorlanadigan oddiy zvenolar sonini ko’rsatadi va polimerlanish darajasi deb ataladi.
Ko’pincha molekulyar massasi 5000 dan yuqori bo’lgan moddalar yuqori molekulyar birikmalar hisoblanadi
Yuqori molekulyar birikmalar texnika taraqqiyotida alohida o’rin egallaydi. Shu sababli turli xususiyatga ega bo’lgan polimerlar sintez yo’li bilan olinadi. Kimyo faninig nazariy va amaliy yutuqlarini chuqur o’rganish yuqori molekulyar birikmalarning muhim xususiyatlarini bilib olishga imkon berdi.
Yuqori molekulyar birikmalarning sinflanishi
Barcha yuqori molekulyar birikmalar kelib chiqishiga qarab quyidagicha sinflanadi:
a) Sintetik polimerlar - quyi molekulyar birikmalardan sintez yo’li bilan olinadi;
b) Tabiiy polimerlar - tabiiy materiallardan olinadi;
v) Sun’iy polimerlar - tabiiy polimerlarni kimyoviy modifikatsiyalash orqali olinadi;
g) Biopolimerlar - biologik faollikka ega tabiiy polimerlar (oqsillar, nuklein kislotalar, ba’zi polisaxaridlar va aralash polimerlar).
Sintetik polimerlar tabiiy polimerlardan kimyoviy strukturasining soddaligi bilan ajralib turadi. Masalan, polivinilxlorid quyidagi sodda strukturaga ega:
Sintetik polimerlarning ba’zi vakillari 3000 - 40000C gacha haroratga chidamli. Amerikadagi “Jeneral elektrik” kompaniyasi laboratoriyasining kimyogarlari 55000S gacha barqaror tura oladigan rezina olish usulini ishlab chiqdilar.
Polimerlar olinishiga ko’ra quyidagicha sinflanadi.
1. Polimerlash - tarkibida qo’shbog’ tutgan to’yinmagan uglevodorodlar (monomerlar)dan olish:
2. Polikondensatlash - strukturasida reaksion qobiliyatli ikki va undan ortiq funksional guruhlar tutgan birikmalardan olish:
3. Polimeranalogik reaksiyalar - orqali polimerlardan polimerlar olish:
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
5-ma’ruza. Mavzu: elektrokimyoviy jarayonlar. Galvanik elementlar. Metallar korroziyasi. Yuqori molekulyar birikmalar haqida tushuncha
|
