|
5-mavzu: tabiiy resurslar va ulardan oqilona foydalanish. Atmosfera va uni muhofazasi reja
|
| bet | 6/9 | | Sana | 03.02.2024 | | Hajmi | 197,47 Kb. | | #151162 |
Bog'liq Ekologiya 5-мавзу Global isish. 1895 -yildan 1995- yilgachaYerdagi o’rtachakunlik harorat 100 yillik davr mobaynida 10 C ga ko’tarilgani aniqlandi. Hech kim buning sababi insonlar faoliyati natijasi yoki Yerning tabiiy ob-havosi natijasi ekanligini aniq aytolmaydi. Global isish qanday o’zgarishlarga sabab bo’lishi mumkin? Dovullar sonining oshishi mumkin. Muz qutblarining erishi boshlandi, bular dengiz suv sathini ko’taradi va qirg’oqboyi hududlarini suvga g’arq qiladi. Ob-havoning isishi tropik kasalliklarni keltirib chiqarmoqda, misol uchun bezgak kasalligi ko’p tarqalishi kuzatilmoqda.
Ozon qatlamining yemirilishi. Ozon (O3) - gaz, atmosferaning yuqori qatlamida tashkil topib, 70 kilometr balandlikkacha kuzatiladi, ammo uning asosiy massasi 20-55 kilometr balandlikdagi masofada joylashgan.Ozonning atmosferadagi umumiy massasi 3,2x109 tonna atrofida (1-rasm). Ozon Quyosh radiatsiyasining taxminan 3%ini, ya’ni ultrabinafsha nurlarning 0,22-0,29 mkm uzunlikdagi to’lqinlarini yutadi. Ultrabinafsha nurlar bakteriyalarni o’ldiradi, organizmda D vitaminining shakllanishida yordam beradi. Ammo ortiqcha ultrabinafsha nurlar kuyish, teri kasalliklariga olib keladi. Agar ozon bo’lmaganda, ultrabinafsha nurlar organik olamni o’zgartirib yuborgan bo’lar edi.
Ozon kunduzi maksimum, kechasi minumum uchraydi va fasllar bo’yichabahorda maksimum, kuz va qishda minimumni tashkil etadi2. Har yili bahor faslida ozon qatlamining vaqti-vaqti bilan yupqalashib borishi kuzatilmoqda. Ozon qatlamining yupqalashib borishi ozon qatlamining yemirilishi, deyiladi. Ifloslangan gazlar bu muammoning asosiy sababi bo’lib, ozon qoplamini uchun eng havfli gaz CFC (xlor-ftor-uglerod) dir, u sovitish tizimida ishlatiladi. CFC havoga chiqarilgandan so’ng,toki uozon qatlamiga yetmaguncha atmosferada ko’tarilib boraveradi. CFC ozon qatlamiga kimyoviy ta’sir etadi va ozon molekulalarini parchalaydi.Ozon qatlami hayotni ta’minlash uchun juda muhim sanaladi, shu sabab butun dunyo davlatlari sanoatida CFC ni ishlatishni to’xtatishi lozim.
|
| |
