1-rasm
Ozon molekulalari
Atmosferaga chiqarilayotgan metan, ic gazi va karbonat angidrid gazlari bilan birga oltingugurt va azot oksidlari ham chiqarilmoqda. Ular kislotali yomg’rlarni paydo qilmoqda (1-2-rasmlar)2.
1-2-rasmlar. Kislotali yomg’irdan oldin va keyingi holatda haykallarning tashqi qiyofasining ko’rinishi.
Qayta ishlash
Qayta ishlash qayta foydalanishning bir ko’rinishi bo’lib, unda tabiiy resurslarni yoki tovarlarni o’zgartirib taqdim etishni o’z ichiga oladi.Qayta ishlanadigan materiallar o’z ichiga shishalar, metallar, qog’oz, plastmassa, uy va oshxona jihozlarini qamrab oladi.3
Qayta ishlash va qayta foydalanishning farqi nimada? Bugungi kunda ko’plab plastik turlaridan foydalanilmoqda. Plastiklarni boshqa materiallarga nisbatan qayta ishlash biroz qiyin. Har bir plastik konteynerlarida plastiklarni ishlashda foydalangan tur ko’rsatiladi va qayta ishlash kodi belgilanadi. Ko’plab plastik qoplar 2 yoki 4 plastik turidan ishlab chiqariladi. 6 va 7- turdaniborat plastiklar har doim ham ishlanmaydi, chunki ular turli xil plastiklar aralashmasidan hosil qilingan. Qayta ishlashdan avval har bir plastik turini ehtiyotlik bilan ajratilish kerak.
Muhofaza qilishning uchta yo’li
Chiqindilarni qayta ishlashning 3 ta yo’li: tabiiy resurslardan kam foydalanish, qayta foydalanish va qayta ishlab chiqarish yo’llari mavjud. Qazilma boyliklarni qidirib topish, qayta ishlash va tashish jarayonida yeryuzasi strukturasi buziladi xosildor maydonlar qiskaradi, o’simliklar nobud bo’ladi, tuproq eroziyasi tezlashadi, oqibatda yaroqsiz yerlar maydoni oshadi. Shunday qilib yerlar hozir dunyoda 10 mln. gektarni tashkil qilsa, 2 000-yilga borib 5-6 barobar oshadi. Masalan, 1 tonna temir olish uchun 5-6 tonna ruda, 1 tonna qo’rg’oshin olish uchun 60-90 t, 1 tonna rux olish uchun 80-100 tonna 1, tonna mis olish uchun 100-140 t, 1 tonna mis olish uchun esa 60 000-80000 tonna ruda ishlatiladi. Hozir yeryuzasida millionlab tonna metallurgiya shakllari, issiqlik elektr stansiyalaridan chiqqan ko’plab tog’ uyumlarini tashkil qilgan. Hisoblarga ko’ra so’nggi 100 yil ichida dunyoda 20 mlrd.tonnadan ortiq shpak, 3mlrd.tonna kul, 17 mln. tonna mishyak, 1 mln. tonna nikel, 1 mln. tonna kobolt va boshqa foydali elementlar chiqarib tashlangan. Zarafshon shahridagi Muruntov oltin konidan qazib olinayotgan chigitdan qazib olinayotgan chigitlar tashlanadigan maydoncha 5 200 ga maydonni tashkil qilib, hozirgi kunda bu maydon to’lib bitgan. Ikkinchisini maydoni 6 200 ga ni tashkil qiladi. Chiqindining tarkibida natriy seonidi 150 mg/l, temir birikmasi 9 mg/l, mis 5.5 nikel-17: kobolt-0.25 sink-0.5: molebdan-17: mishyak-2.5: alyuminiy-25: qo’rgoshin 3mg/l tashkil qiladi.
Atmosfera havosining tabiiy va sun’iy ifloslanishlari ajratiladi.
|
