Tuproqning shamol taʹsirida eroziyaga uchrashishi 2 turga boʹlinadi

Download 0.71 Mb. Pdf ko'rish
bet	4/11
Sana	02.11.2023
Hajmi	0.71 Mb.
	#93130

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Bog'liq
Litosfera va undagi muommolar. Tuproq, uning ahamiyati va tirik organizmlar hayotidagi roli. xx
2 5334716451011953804, 4, 2, Bazalash asoslari, Презентация2, tasks, konstitutsiya, O, MIndset 1, 11-sinf betlik tayyor, 14labor-sanepidkom-sangig-uz, Mustaqil ish mavzulari (1), МТ MMT-2-гуруҳ (2), 2. Tug\'ilganlar soni-Jami

Tuproqning shamol taʹsirida eroziyaga uchrashishi 2 turga boʹlinadi:
1. Maxalliy yoki har kunli eroziya.
2. Chang-boʹronli eroziya.
Maxalliy eroziya natijasida shamolga roʹʹara erlar sekin-asta emriladi. Maʹlum vaqt
oʹtgandan keyin oʹsha joylardagi tuproq kam unumli boʹlib qoladi.
Mahalliy eroziya, oʹz navbatida, 2 qismga boʹlinadi:
1. Mahalliy shamol taʹsirida tuproqning yuqori qatlamini eroziyaga uchrashishi.
2. Mahalliy shamol taʹsirida tuproqning pastki qatlamini eroziyaga uchrashishi.
Agar shamol kuchli boʹlsa, quyun-uyurma vujudga kelib, nuragan zarrachalarni ancha
balandlikka koʹtaradi va bu hodisa mahalliy shamol taʹsirida tuproqning yuqori eroziyasi
deyiladi.
Mahalliy shamol taʹsirida tuproqning pastki qatlamini eroziyaga uchrashishi paytida
esa, nuragan jinslar faqat 1,5 m balandlikka koʹtariladi, xolos.
Chang-boʹronlar natijasida vujudga keladigan eroziya kuchli shamol taʹsirida sodir
boʹladi chang-toʹzon zarrachalarni havoga koʹtarib, havo tarkibini oʹzgartirib,
qorongʹilashtirib yuboradi. Bunday eroziya turi har 3-5 yilda yoki 10-20 yilda
takrorlanishi mumkin.
Chang-boʹron taʹsirida vujudga kelgan eroziya tufayli 1-2 sutka davomida tuproqning
1-2 sm va hatto 5-25 sm qalinlikdagi ustki unumdor qatlami oʹchib kyetadi.

Maʹlumotlarga qaraganda, faqat 1960 yilda Ukraina va Shimoliy Kavkazda chang-
boʹronlar taʹsirida 2,5 mln gektar yerdagi ekinlar zarar koʹrgan. Chang-boʹron taʹsiridagi
eroziya Shimoliy Amerikada, Osiyoda va Avstraliyada tez-tez sodir boʹladi. Markaziy
Osiyo miitaqasida eroziya tufayli qumlar koʹchirilib, barxanlar vujudga keladi, unumdor
vodiylarga qum bostirib kirishi hodisalari boʹlib turadi. Shuning uchun qadim davrlarda
nihoyatda obod boʹlgan Quyi Zarafshon va Quyi Amudaryodagi sugʹorilgal erlarning
maʹlum bir qismi qumlar ostida qolib ketgan.

Download 0.71 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Download 0.71 Mb.

Pdf ko'rish