Tuproqning suv taʹsirida yuvilishi yuzlama eroziya deyiladi.
Bunda qor suvlari,
yomgʹir tomchilari avvalo tuproqqa urilib, uning donalarini ivitib yumshatadi, soʹngra
vujudga kelgan oqim tuproqni oʹsha chirindili ivigan ustki qismini yuvib ketadi. Bu
hodisa oʹsimliklarning oʹsishiga salbiy taʹsir etadi va hosildorlikni 2-3
marotaba
kamaytiradi. Xususan, qordan erigan suvlar har gektar yerdan 25 t gacha tuproqning
unumdor qatlamini yuvib ketishi mumkin.
Tuproq eroziyasining ikkinchi turi suv taʹsirida chiziqli yoki jarli eroziyadir. Nishab
yerlarda, vodiy boʹylarida qor, yomgʹir, jala suvlari birga qoʹshilib shiddatli oqimlar hosil
qiladi. Jarliklarning oʹrtacha oʹsish tezligi tuproq tarkibiga bogʹliq boʹlib, bir yilda 3 m
dan 8-26 m gacha boʹlishi mumkin. Jarliklar tufayli yerlar ishga yaroqsiz boʹlib qoladi,
ekin maydonlari qisqaradi, qishloq xoʹjalik mashinalaridan
va transport vositalaridan
foydalanish uchun noqulayliklar paydo boʹladi. Eng achinarlisi,
mintaqalar xududidan
oqadigan daryolar juda ham loyqalanib qoladi. Masalan, Orol dengiziga Amudaryodan
yiliga 100 mln. t turli kimyoviy tarkibga ega boʹlgan oqiziqlar kelib tushadi.
Sel taʹsirida ham (Surilma eroziya) tuproq eroziyaga uchrashishi mumkin.
Sel – kuchli
