|
7 sinf ximiya indd
Pdf ko'rish
|
| bet | 152/157 | | Sana | 01.02.2024 | | Hajmi | 66,04 Mb. | | #150134 |
Bog'liq 7-sinf KIMYO 2022Topshiriq
qimmatli xomashyo hisoblanadi. Gaz qazib olish sanoati joylashgan asosiy rayonlar – Bu-
xoro va Qashqadaryo, shuningdek Farg’ona, Surxondaryo viloyatlari hamda Qoraqalpog’is-
ton Respublikasidir.
Ko‘mir -yonuvchi tog‘ jinsi hisoblanib, o‘simlik va hayvon organizmlari qoldiqlarining
parchalanishidan paydo bo‘ladi. U sertuproq, yaxlit, qat-qat yoki donador teksturaga, bir xil
yoki har xil strukturaga ega. Rangi jigar rangdan kul rang va qoragacha; yaltiroqligi-(nursiz),
yaltiroqsiz va metallsimon. Ko‘mir yer sharida eng ko‘p tarqalgan yonuvchi foydali qazil-
madir. O‘zbekiston hududida ko‘mirning to‘rtta koni (Ohangaron Shag‘un, Boysun, Ko‘hi-
tang) ma’lum. Bulardan Ohangaron qo‘ng‘ir ko‘mir koni Toshkent vnloyatidagi Ohangaron
daryo vodiysining O‘rta oqimida joylashgan bo‘lib, ochiq usulda qazib olinmoqda. Bu ko‘mir
konining zaxirasi respublikada topilgan barcha ko‘mir zahirasining 96,5 foiznni tashkil qiladi.
O‘zbekistondagi ikkimchi kon Surxondaryo viloyatining tog‘li qismidagi yuqori sifatli
Sharg‘un toshko‘mir konidir. O‘zbekiston ko‘mir konlarining umumiy zahirasi 6 mlrd. ton-
nadan ziyoddir.
Foydali qazilmalarning muhim xususiyatlaridan biri – ularning tabiatda nihoyat darajada
asta-sekinlik bilan hosil bo‘lishidir. Ular ming, yuz ming yillar davomida bunyodga keladi.
Shuning uchun ham hozirda ularning zaxiralari dunyo bo‘yicha asta-sekin kamayib bor-
moqda.
1. Siz yashayotgan hududda qanday foydali qazilma va konlar bor? Ular haqida nimalarni
bilasiz?
2. Quyidagi jadvalni daftaringizga chizing. Foydali qazilmalar va ularning konlari haqidagi
ma’lumotlar bilan jadvalni to‘ldiring.
Foydali qazilmalar
Muhim konlari
Noruda foydali qazilmalar
Rudali foydali qazilmalar
Yonuvchi foydali qazilmalar
3. Rudalarning inson uchun ahamiyati nimada ekanligini tushuntiring?
4. Nima uchun ruda qazib olish borgan sari ravishda oshib bormoqda?
5. Foydali qazilmalarni qazib olish atrof-muhitga salbiy ta’sir ko‘rsatishiga bitta misol keltiring. Bu
muammoni qanday hal qilish mumkin?
6. Qurilishda qanday foydali qazilmalar ishlatiladi?
|
| |
