167
VIII BOB. 2-MAVZU.
O‘zbekistondagi foydali qazilmalar
va konlar
O‘rganiladigan natijalar
• Foydali
qazilma koni
• Foydali qazilmalarning turlari
• O‘zbekistonning
foydali
qazilmalari
Siz yashab turgan hududda qanday qazilma boyliklari bor?
Inson tabiatdan oladigan barcha moddiy boy-
liklar – yer-osti boyliklari, suv, havo, tuproq, o‘sim-
liklar, hayvonot olami va
boshqalar tabiiy resurs
(boylik) hisoblanadi. O‘zbekistonning tabiiy resurs-
lari xilma-xil, yirik bo‘lib, iqtisodiyotni rivojlantirishda
katta ahamiyatga ega.
Foydali qazilmalar –
asosan organik va noor-
ganik tabiiy minerallar bo‘lib, tabiiy va qayta ishlan-
gan holda xalq xo‘jaligida ishlatiladigan
mahsulot-
lardir.
Foydali qazilmalarning manbasi konlar bo‘lib, ular yerning geologik ta’siri natijasida foy-
dali qazilmalarning bir joyga to‘planishidan hosil bo‘ladi.
Muhim ahamiyatga ega bo‘lgan foydali qazilmalar, sanoat tarmog‘ida ishlatilishiga qarab
3 ta asosiy guruhga bo‘linadi: rudali, noruda va yonilg‘i.
Foydali qazilmalar, mineral xom ashyolar – Yer poʻstida qattiq, suyuq va gazsimon ho-
latlarda uchraydigan, turli geologik jarayonlar natijasida toʻplangan
hamda miqdori, sifati,
joylashish sharoitlariga koʻra sanoatda ishlatishga yaroqli boʻlgan tabiiy mineral moddalar.
Foydali qazilmalar turli konlarni hosil qiladi.
O‘zbekiston jahonda 4-o‘rinda, mis bo‘yicha 10–11-o‘rinda turadi. Oltin ishlab chiqarish
umumiy hajmi bo‘yicha dunyoda sakkizinchi o‘rinda va aholi jon
boshiga ishlab chiqarishda
beshinchi o‘rinda turadi. Mamlakatimizda topilgan 30 ta oltin konining jami zaxirasi 4000
tonnadan oshadi. Katta zaxiralarga ega bo‘lgan 30 ta uran koni bor. Har yili 80 ming tonna
mis qazib olinmoqda.
