• Dalton atom nazariyasining asosiy jihatlari Dalton atom nazariyasining kamchiliklari
  • 7 sinf ximiya indd




    Download 66,04 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet33/157
    Sana01.02.2024
    Hajmi66,04 Mb.
    #150134
    1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   157
    Bog'liq
    7-sinf KIMYO 2022

    1. Atomlar bo‘linmasdir: buning noto‘g‘ri ekanini 
    isbotlangan, chunki atomlar subatomik zarrachalarga 
    bo‘linishi mumkin.
    2. Xuddi shu elementning atomlari bir xil mas-
    saga ega: bir xil element atomlari zamonaviy atom 
    nazariyasida tushuntirilgan massaga ega bo‘lmasligi 
    mumkin.
    Bu faktlar zamonaviy atom nazariyasida tu-
    shuntiri ladi.
    Daltonning ba’zi bayonotlari mutlaqo to‘g‘ri bo‘l-
    masa ham, materiyaning zarracha tabiati va atom-
    larning mav judligi hali ham qabul qilinadi. Shu ning 
    uchun Dalton zamonaviy atom nazariyasining asos-
    chisi hisoblanadi.
    Dalton eksperimental kuzatishlar asosida atomlarning mavjudligini taklif qildi. Uning 
    gipotezasi ularning tabiati va xususiyatlarini katta darajada tushuntirdi. Atomlar to‘plamini 
    oddiy ko‘z bilan ko‘rib bo‘lmaydi, ular kuchli mikroskop ostida ko‘rinadi. Molekulalar orasida 
    tortishish va itarilish kuchlari mavjud. Molekulalarning har biri o‘z massasi, o‘lchami va o‘zi-
    ga xos kimyoviy xossalariga ega.
    Xlor Brom Yod Suv Sulfat kislota Osh tuzi
    Dalton atom nazariyasining asosiy jihatlari
    Dalton atom nazariyasining kamchiliklari
    Dalton atomlar sharsimon 
    shaklga ega va ular mayda 
    bo‘laklarga bo‘lin maydi, deb 
    o‘ylagan.
    Daltonning fi kricha, mis simdagi 
    barcha atomlar hajmi va massasi 
    jihatidan bir xil. Natriy xlorid 
    tarkibida natriy va xlor mavjud. 
    Barcha natriy atomlari bir xil; 
    barcha xlor atomlari ham bir xil. 
    Biroq, natriy atomlari o‘lchami, 
    massasi va boshqa xususiyatlari 
    bilan xlor atomlaridan farq qiladi.
    Natriy xloriddagi
    natriy va xlor
    Mis simdagi 
    mis atomlari


    40
    Bir moddaning molekulalari bir xil: turli moddalarning molekulalari turlicha bo‘lib, tarkibi, 
    massasi, o‘lchami, xossalari bilan bir-biridan farq qiladi.
    Aytaylik, qalam sterjeni grafi t bo‘lgan sof ugleroddan iborat. Demak, qalam sterjenida 
    faqat uglerod atomlari mavjud. Qog‘ozdagi qalam bilan chizilgan mayda nuqtada milliardlab 
    uglerod atomlari bo‘ladi.
    Dalton davridan keyingi ilmiy izlanishlar natijasida zamonaviy atom nazariyasining rivoj-
    lanishiga olib kelgan yangi kashfi yotlar qilindi. Quyidagi bayonotlar zamonaviy atom naza-
    riyasining asosiy fi krlarini tavsifl aydi:
    1. Moddalar kimyoviy xossalarini o‘zida saqlovchi eng kichik zarrachalar, ya’ni mole-
    kulalardan tashkil topgan. 
    2. Molekulalar atomlardan tashkil topgan. 
    3. Atomlar murakkab tuzilishga ega bo‘lib, elektron, proton, neytron va boshqa zarracha-
    lardan tashkil topgan. 
    4. Molekula va atomlar doimiy harakatda bo‘ladi.

    Download 66,04 Mb.
    1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   157




    Download 66,04 Mb.
    Pdf ko'rish