M.V.Lomonosovning atom tuzilishi haqidagi bayonotlari




Download 66,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/157
Sana01.02.2024
Hajmi66,04 Mb.
#150134
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   157
Bog'liq
7-sinf KIMYO 2022

M.V.Lomonosovning atom tuzilishi haqidagi bayonotlari:
Rus olimi М. V. Lomonosov ko‘pgina asarlarida (1741) atom tuzi-
lishi haqida yozadi. Lomonosov ta’limotining mohiyatini quyidagi qoi-
dalar bilan bayon qilish mumkin:
1. Barcha moddalar “korpuskulalardan” (Lomonosov molekulalarni 
shunday atagan edi) tarkib topgan.
2. Molekulalar “elementlardan” (Lomonosov atomlarni shunday 
atagan edi) tarkib topgan.
3. Zarrachalar – molekula va atomlar to‘xtovsiz harakatda
bo‘ ladi. Jismlarning issiqlik miqdori ulardagi zarrachalarning harakat-
lanish tezligi ortishiga bog‘liqdir.
4. Oddiy moddalarning molekulalari bir xil atomlardan, murakkab moddalarning moleku-
lalar turli xil atomlardan tuzilgan.
Atomlarning mavjudligiga qaratilgan ilmiy tushuntirishlar atom nazariyasining asosidir. 
Bir qator olimlar atom nazariyasining rivojlanishiga hissa qo‘shdilar. Biroq zamonaviy atom 
tushunchasi ingliz olimi Jon Dalton (1766–1844) ishidan boshlangan. Dalton Demokritning 
atomlar haqidagi fi kridan massaning saqlanish qonuni va tarkibning doimiylik qonunini tu-
shuntirish uchun foydalangan. U 1808-yilda atom nazariyasi haqida mantiqiy farazni taklif 
qildi.


39
1. Materiya atomlar deb ataladigan juda kichik 
zarralardan iborat.
2. Atomlar bo‘linmasdir.
3. Berilgan elementning barcha atomlari bir xil, 
ular bir xil massa va xususiyatlarga ega.
4. Bir elementning atomlari boshqa element atom-
laridan massasi va boshqa xossalari bilan farq qiladi.
5. Kimyoviy reaksiya faqat atomlarning ajralishi, 
birikmasi yoki qayta joylashishini o‘z ichiga oladi. Bu 
ularning yaratilishi yoki yo‘q qilinishiga olib kelmaydi.
6. Atomlar kichik butun sonlar nisbatida birikadi va 
birikmalar hosil qiladi. Masalan, karbonat angidridda 
bir uglerod atomi 2 kislorod atomi bilan 1:2 nisbatda 
birikadi.
Daltonning atom nazariyasi atom tabiati bo‘yicha 
Dalton davridan keyin qilingan yangi eksperimen-
tal ixtirolar nuqtayi nazaridan baholanganda ma’lum 
kam chiliklarga ega. Subatomik zarralar kashf qilin-
ganligi sababli Daltonning atom nazariyasi o‘zgar-
tirildi. Daltonning atom nazariyasidagi quyidagi ikkita 
bayonot noto‘g‘ri edi.

Download 66,04 Mb.
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   157




Download 66,04 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



M.V.Lomonosovning atom tuzilishi haqidagi bayonotlari

Download 66,04 Mb.
Pdf ko'rish