7 sinf ximiya indd

Download 66,04 Mb. Pdf ko'rish
bet	43/157
Sana	01.02.2024
Hajmi	66,04 Mb.
	#150134

1 ... 39 40 41 42 43 44 45 46 ... 157

Bog'liq
7-sinf KIMYO 2022

Topshiriqlar

Asosiy tushunchalar
Izotoplar – protonlar soni
bir xil, massalari har xil (A)
bo‘lgan atomlar.
Izobarlar – massalari bir xil
(A) va protonlar soni har xil
bo‘lgan atomlar.
Izotonlar – bir xil miqdordagi
neytronlarga, turli protonlar va
massalarga ega atomlardir.
Atom massa – berilgan ele-
ment izotoplarining o‘rta
cha
massasi.
Element izotoplari tabiatda teng taqsimlangan holda
uchramaydi. Berilgan element izotoplari orasida ba’zi-
lari ko‘proq, boshqalari esa kamroq miqdorda uchray-
di. Uglerodning uchta izotoplari orasida, masalan,
12
C
eng keng tarqalgan. Vodorodning uchta izotoplari orasi-
da protiy eng keng tarqalgan. E’tibor bering, elektronlar
kimyoviy xususiyatlar uchun javobgar bo‘lgani sabab-
li, elementning izotoplari bir xil kimyoviy xususiyatlar-
ga ega. Biroq ular zichlik kabi ﬁ zik xususiyatlarda farq-
lanadi.
Xlorning ikkita izotopi tabiatda turli foizlarda mavjud:
atomlarning 75% :
35
Cl va 25% :
37
Cl. Shunday qilib,
xlorning atom massasi ikki izotopning o‘rtacha massasi
sifatida hisoblanadi.
Xlorning o‘tacha atom massasi = = (0,75 x 35) + (0,25 x 37) = 35,5
Atom massalari odatda birliksiz beriladi.
Izobarlar – massalari bir xil (A) va
protonlar soni har xil bo‘lgan atomlar.
Masalan:
40
K
40
Ca
A = 40 A = 40
Z = 19 Z = 20
Ular turli xil kimyoviy elementlarning atom-
lari, ammo ular bir xil massaga ega.
Izotonlar bir xil miqdordagi neytronlarga,
lekin turli protonlar va massalarga
ega atomlardir. Ular turli xil kimyoviy
elementlarning atomlari. Masalan:
A =
37
CI A =
40
Ca
Z = 17 Z = 20
n = 20 n = 20
Izotonlar turli xil kimyoviy va ﬁ zik xusu-
siyat larga ega.
(75 x 35) + (25 x 37)
(100)
Topshiriqlar
1. D. I. Mendeleyev kimyoviy elementlar jadvaliga qarab atomlari quyidagicha tuzilgan element-
lar nomini yozing:
A) 6 proton, 6 neytron, 6 elektron: -------------------------
B) 12 proton, 12 neytron, 12 elektron: --------------------
C) 56 proton, 81 neytron, 56 elektron: --------------------
2. Jadvalda harﬂ ar bilan ko‘rsatilgan nechta turli ele mentlar keltirilgan? Ulardan qaysi biri bir xil
elementning izotoplari hisoblanadi?
Element Elektronlar soni Protonlar soni Neytronlar soni
A
5
5
6
B
19
19
20
C
5
5
5
D
35
35
44
E
35
35
46
3. Kislorodning barcha atomlari bir xil massaga ega. Bu tasdiq to‘g‘rimi?
4. Kichikroq kislorod atomlarini hosil qilish uchun kislorod atomini ikkiga bo‘lish mumkinmi?
5. Mis atomi bo‘linadimi? Agar u bo‘linadigan bo‘lsa, mis atomidagi kichik zarrachalar qanday
nomlanadi?

51
1852-yili Edvard Franklend atom materi-
yaning boshqa zarrachalari bilan hosil qilishi
mumkin bo‘lgan ma’lum miqdordagi kimyoviy
bog‘lanishlar borligini taxmin qildi. Franklend
keyinchalik “valentlik” deb nom olgan atam-
ani tasniﬂ ash uchun “bog‘lovchi kuch” ibora-
sini ishlatgan.

Download 66,04 Mb.

1 ... 39 40 41 42 43 44 45 46 ... 157

Download 66,04 Mb.

Pdf ko'rish