15
3-BOB. MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARGA TA’LIM BERISHDA
KOMPETENSIYAVIY YONDASHUV
Maktabgacha ta’lim bolaning tayanch kompetensiyalarini rivojlantirish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.
U ta’limning keyingi bosqichlarida, shuningdek, butun hayoti davomida rivojlanib boradi.
Davlat o‘quv dasturi kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan. Bu maktabgacha ta’lim
va tarbiya
jarayonida bolalar faoliyatining turli-tuman turlarida shakllanadigan kompetensiyalarni rivojlantirishga
qaratilgan.
Kompetensiya
– bolaning bilim, ko‘nikma, malaka va qadriyatlari majmuidir.
Kompetentli bola
o‘z bilim, ko‘nikma va malakalarini muayyan vaziyatda safarbar qilishi va qo‘llashi,
o‘z maqsadiga erishishi va rivojlanishning har bir bosqichida yoshiga mos keladigan vazifalarni hal
qilishi mumkin.
Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta’lim berishda kompetensiyaviy yondashuv
bolalarning bilish
bilan bog‘liq bo‘lgan
ehtiyojlari, muammolar va imkoniyatlarga samarali javob berish qobiliyatini
shakllantirish, axloqiy me'yorlar va qadriyatlarni rivojlantirish, boshqa
insonlar bilan muloqot qilish,
shaxsiy ("Men" konsepsiyasi) ni shakllantirishni o‘z ichiga oladi.
3.1. MAKTABGACHA YOSHDAGI (6-7 YOSH) BOLANING
TAYANCH KOMPETENSIYALARI
●
Kommunikativ.
●
Ijtimoiy.
●
Shaxsiy ("Men" kontsepsiyasini qurish).
●
Bilish.
Kommunikativ kompetensiya
– atrofdagi odamlar bilan o‘zaro munosabatlarning konstruktiv usullari
va vositalariga ega bo‘lishni taqozo qiladi; muloqot qilish va yuzaga kelgan o‘yin, bilish, maishiy va ijodiy
vazifalarni muvaffaqiyatli hal qilish qobiliyati.
Bu kompetensiyaga nutqni rivojlanish ham kiradi. Nutq bolaning kognitiv va ijtimoiy rivojlanishi hamda
dunyoni bilishi uchun zarur vositadir. Mazmunga boy va rag‘batlantiruvchi ta’lim muhitida bolalar
og‘zaki va yozma muloqot ko‘nikmalarini rivojlantiradilar, bu ularga o‘zlariga ishonishga,
boshqalar
bilan munosabatlarni o‘rnatishga, dunyo haqidagi tushunchalarini shakllantirishga, mashg‘ulotlarda
ishtirok etishga va loyiha ishlarini jamoa bo‘lib bajarishga yordam beradi. Bolalar kattalar va boshqa
bolalar tomonidan tushunilishlari uchun o‘zlarini namoyon etishlari mumkin. Ular aytilganlarni tu-
shunish uchun tinglaydilar va kuzatadilar; savol va topshiriqlarni eshitadilar
va shunga mos javob
berishadi. Ular nutqni, ayniqsa o‘qish va yozishni o‘z ichiga olgan mashg‘ulotlarga ijobiy qarashadi. Ular
nutqning turli shakl va funktsiyalarini biladilar, ulardan foydalanadilar va kerak bo‘lganda ularni turli xil
muloqot holatlarida moslashtiradilar.
Bu kompetensiya, shuningdek, axborot olish uchun turli xil aloqa vositalari
va kanallardan mustaqil
foydalanish qobiliyatini o‘z ichiga oladi; ta’lim olishi va rivojlanishida foydalanish uchun kerakli
ma'lumotlarni qidirish, tahlil qilish va tanlash, ularni tartibga solish, o‘zgartirish, saqlash qobiliyatini
mustahkamlaydi.
