Dizenteriya amyobasi
– Entamoeba hystolytica birinchi marta 1875- yilda rus
olimi F.A. Lesh tomonidan Peterburg shahrida bemorlarning najasidan topilgan. U
yug‘on ichakda yashaydi va amyoboiz kasalligini chaqiradi. Kasallik issiq iqlimli
mamlakatlarda ko‘plab uchraydi. Gavdasining kattaligi 15-30 mkmga teng.
Dezinteriya amyobasi noqulay sharoitda sista hosil qiladi. Sista tashqi sharoitga juda
10
chidamli bo‘lib, suvda 10 oygacha yashashi mumkin.
1- rasm. Oddiy amyoba (Amoeba proteus) (A), dizenteriya amyobasi (Entamoeba
histolytica) B, foraminifera chig‘anog‘ini tuzilishi (S).
A. 1-ektoplazma, 2-endoplazma, 3-qisqaruvchi vakuola,
4-ovqat hazm qilish vakuolasi, 5-yadro.
B. 1-yadro, 2-soxta oyoq, 3-amyoba qamrab olgan eritrotsitlar.
C. 1-chig‘anoqning og‘izchasi, 2-kameralar orasidagi to‘siqlar, 3-teshikchalar.
Arsella
odatda xitinsimon chig‘anoq bilan qoplangan bo‘lib, pastki tomonidagi
teshikchadan yolg‘on oyoqlari chiqib turadi. Chuchuk suvlarda yashaydi, oddiy
bo‘linish yo‘li bilan ko‘payadi.
Foraminiferalar
dengiz
chig‘anoqli amyobalari bo‘lib, ko‘pincha
chig‘anoqlari Ca (CO
3
)
2
dan tashkil topgan. Chig‘anoqlari ko‘p kamerali bo‘lib
hayvon o‘lganidan keyin cho‘kma jinslarni hosil qilishda qatnashadi. Doskada
ishlatiladigan bo‘rning ko‘pchilik qismi foraminiferalar chig‘anog‘idan hosil bo‘ladi.
Quyoshsimonlar
chuchuk suv havzalarida erkin suzib hayot kechiruvchi sodda
hayvonlar. Deyarli ko‘pchiligi sharsimon shaklda bo‘lib, ularning teshiklaridan
yolg‘on oyoqlari chiqib turadi.
Nursimonlar
turkumiga kiruvchi bir hujayralilar ham chig‘anoqli amyobalar
bo‘lib, dengizlarda hayot kechiradi. Boshqa sarkodalilardan ichida yadrosi joylashgan
markaziy kapsulasining bo‘lishi bilan ajralib turadi.
|
