14-mavzu:
Asosiy uzatma
.
Differensial va
yarim o`qlar
.
.
Reja.
1. Asosiy uzatmaning vazifasi, turlari.
2. Konussimon va gipoidli asosiy uzatmaning farqi va
afzalliklari.
3. Asosiy uzatma konstruksiyasi va tuzilishi va ishlashi
jarayoni.
4. Differensial va yarim o’qlarning vazifasi, turlari, tuzilishi.
5. Differensial konstruksiyaning ishlash jarayoni.
6. Yarim o’qlarning turlari, o’rnatilishi, ularning sxemasi.
7. Avtomobilning yurish qismining vazifasi, turlari, tuzilishi.
Tayanch so’z va iboralar.
Asosiy uzatmaning vazifasi,
turlari, konussimon va gipoidli asosiy uzatmaning farqi va
afzalliklari, asosiy uzatma konstruksiyasi va tuzilishi va ishlashi
jarayoni. differensial va yarim o’qlarning vazifasi, turlari,
tuzilishi, differensial konstruksiyaning ishlash jarayoni, yarim
o’qlarning turlari, o’rnatilishi, ularning sxemasi.
1. Asosiy uzatmaning vazifasi, turlari.
Asosiy uzatmaning vazifasi va turlari.
Zamonaviy
avtomobillarda o’lchamlari va massasi nisbatan katta bo’lmagan,
tezyurarligi hisobiga yuqori quvvat xosil qiladigan dvigetellar
qo’llanilmokda. Biroq shunga qaramay bu dvigatellar vallarida
xosil
bo’ladigan burovchi moment (agar bu momentni
o’zgartirmasdan
to’g’ridan-to’g’ri
avtomobilning
yetakchi
g’ildiraklariga uzatilsa) avtomobilning turli yul sharoitlarida
yura olishiga yetarli emas.
Avtomobilning harakatlanishi uchun uning yetakchi
g’ildiraklaridagi burovchi momentni oshirish qisman uzatmalar
qutisi yordamida bajarilishini yuqorida aytib utilgan. Lekin,
avtomobil ish mobaynida ko’p vaqt nisbatan katta tezlik bilan
to’g’ri uzatmada harakatlanadi. Demak, to’g’ri uzatmada,
dvigatel
validagi
burovchi
moment
o’zgarmasdan, ya’ni
avtomobilning yura olishga yetarli bo’lmagan holda yetakchi
g’ildiraklarga uzatilgan bo’lar edi. Shu sababli avtomobilning
yetakchi
g’ildiraklaridagi burovchi momentni (aylanishlar
chastotasini kamaytirish xisobiga) zarur miqdorga oshirish
uchun transmissiyaga asosiy uzatma kiritiladi. Asosiy uzatma
tishli
g’ildiraklarining
yetakchisi
kichik
diametrli
yetaklanuvchisi esa, katta diametrli qilib yasalgani uchun yarim
o’qlarning aylanishlar chastotasi (uzatish soni
u
ga qarab) kardan
valning aylanishlar chastotasiga karaganda kam bo’ladi.
Yarim o’qlarning va u bilan bog’liq bulgan yetakchi
g’ildiraklarning aylanishlar chastatasi kardan val aylanishlar
chastotasiga nisbatan kancha kam bo’lsa, ulardagi burovchi
moment shuncha ko’p bo’ladi. Demak, yetakchi g’ildiraklardagi
burovchi momentning, kardan valnikiga nisbatan, ortishi asosiy
uzatmaning uzatish soniga bog’liq bo’ladi (1-rasm).
|
