3. Asosiy uzatma konstruksiyasi va tuzilishi va ishlashi
jarayoni.
Gipoidli asosiy uzatma.
Bunday uzatmalar, dvigateli oldida va
yetakchi ko’prigi orqada joylashgan barcha yengil avtomobillarda,
shuningdek ayrim yuk avtomobillarida (GAZ-53A) qo’llaniladi.
Misol tariqasida Damas avtomobilining asosiy uzatmasini ko’ramiz
(1- rasm, b). Uzatish soni 5,125 bo’lgan bunday uzatmada val bilan
birga yasalgan yetakchi tishli g’ildirakning o’qi yetaklanuvchi
g’ildirakning o’qiga nisbatan 31,75 mm pastrok siljitilgan. Yetakchi
tishli g’ildirakning vali uzatma karterida ikkita konussimon rolikli
podshipniklarda o’rnatilgan. Podshipniklarning oralig’iga keruvchi
vtulka o’rnatilgan. Keruvchi vtulkaning o’ziga xos xususiyati bo’lib
uzatmani yig’ish vaqtida podshipniklarni gayka bilan tortilganda,
ma’lum elastiklik xususiyatiga ega bo’lgan keruvchi vtulka, o’rta
qismida tashqi diametri tomon deformasiyalanadi.
Buning natijasida podshipniklarning doimo ma’lum
darajada tig’iz holda qisilib turishi ta’minlanadi va valni o’q
bo’ylab siljishiga imkon bermaydi. Yetaklanuvchi tishli g’ildirak
differensial qutisiga boltlar bilan biriktirilgan. Differensial qutisi
esa ikkita konussimon rolikli podshipniklarda uzatma karteriga
qopqoqlar yordamida boltlar bilan maxkamlangan. Bu rolikli
podshipniklarning dastlabki tig’izligini gaykalar bilan rostlanadi.
Yetakchi tishli g’ildirakning yetaklanuvchiga nisbatan to’g’ri
turish holati rostlovchi halqa bilan bajariladi. Yig’ilgan asosiy
uzatma karteri bilan birgalikda yetakchi ko’prikning karteriga
o’rnatiladi va boltlar bilan qotiriladi.
