38
Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekiston
15-jadval.
Amudaryo va Sirdaryo daryolarining
suv resurslari va ularning
taqsimlanishi
Mamlakatlar
Jami (km)
3
Shu jumladan (km)
3
Sirdaryo
Amudaryo
O‘zbekiston
56,19
17,28
38,91
Qirg‘iziston
4,41
4,03
0,38
Qozog‘iston
12,29
12,29
-
Tojikiston
12,34
2,46
9,88
Turkmaniston
21,73
-
21,73
Afg‘oniston
7,44
-
7,44
Jami
114,4
36,06
78,34
Manba: (DSMK IAM).
O‘zbekistonning mavjud suv resurslari qayta tiklanadigan yer usti va yer osti suvlaridan,
shuningdek, antropogen foydalanish uchun qaytariladigan suvlardan (oqova va drenaj suvlari)
iborat. O‘zbekistonda foydalanish uchun mavjud bo‘lgan (transchegaraviy
suv taqsimotini hisobga
olgan holda) suv resurslarining umumiy hajmi:
• yer usti suvlaridan – 56 km
3
;
• yer osti suvlaridan – 7,8 km
3
;
• qaytgan suvlarni qayta ishlatish – 4,1 km
3
;
• Jami: 68,0 km
3
Suv olish va undan foydalanish yillik suv hajmiga qarab yildan-yilga o‘zgarib turadi. O‘zbekistonning
transchegaraviy suv resurslari taqsimotidagi ulushi (Amudaryo, Sirdaryo – 56,19 km
3
) bilan barcha
suv obyektlaridan yiliga o‘rtacha 51,8 km
3
ga yaqin suv olingan. Ushbu ma’lumotlar taxminan
24 foizni tashkil etadigan suv resurslari tanqisligini ko‘rsatadi. Qoraqalpog‘iston
Respublikasi,
Buxoro, Qashqadaryo, Jizzax va Navoiy viloyatlari (daryolarning quyi oqimi) suv eng tanqis bo‘lgan
hududlarga kiradi. Asosiy bosim qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishiga to‘g‘ri keladi. So‘nggi yillarda
suvdan foydalanish tizimi va madaniyati yaxshilandi, bu suv resurslaridan
oqilona foydalanish
va sug‘oriladigan dalalardan drenaj tizimlariga oqova suvlar tashlamalarini minimallashtirish
imkonini paydo qilib, kam suvli yillarda ham suv tanqisligini bartaraf etishga yordam beradi.
Bundan tashqari, qishloq xo‘jaligida qurg‘oqchilikka chidamli va ekinlarning erta navlaridan
tobora ko‘proq foydalanilmoqda; masalan, paxtani 5-6 marta sug‘orish
shart emas, hosilni 2-3
marta sug‘orish yo‘li bilan olish ham mumkin.
