34
Uzatuvchi o‘lchov o‘zgartirgichi (O‘O‘) o‘zgarmas tok kuchaytirgichi (5) va
chiqish signalini bir me’yorga keltiruvchi kuchaytirgich (6) dan tashkil topgan. Bu
o‘zgartirgichning vazifasi: h-sath o‘lchagichning
barcha qismlarini stabil
o‘zgarmas kuchlanish bilan ta’minlash; H-qayta bog‘lanish signalini hosil qilish;
bir xil qiymatga ega bo‘lgan o‘zgarmas tokning chiqish signalini hosil qilish.
Sxemadagi qayta bog‘lanish chiqishdagi tok signalining o‘lchanayotgan
suyuqlikning sathiga nisbatan chiziqli bog‘lanishini hosil qiladi. Chiqish signalini
bir ma’yorga keltiruvchi 6 kuchaytirgichdan olingan
signal suyuqlik sathining h
holatiga to‘g‘ri proportsional bo‘lib, sath ko‘rsatgichi hisoblanadi.
2.17-rasm. «RUS» sath o‘lchagichining tarkibiy sxemasi:
I-sig‘imli sezgir element, 2-kalibrli sig‘imlar batareyasi, 3-sig‘imli
generator-o‘zgartirgich, 4-o‘zgarmas tok ko‘prik sxemasi, 5-o‘zgarmas tok
kuchaytirgichi, 6-chiqish signalini bir me’yorga keltiruvchi kuchaytirgich.
2.6.2.
Bosim datchiklari
Qishloq va suv xo‘jaligida qo‘llaniladigan bosim datchiklarining turlari ko‘p
bo‘lib, ular suyuqlik va gazlar bosimini o‘lchash uchun xizmat qiladi. Ko‘pchilik
35
bosim datchiklarining ishlash printsiplari bosim kuchini mexanik kuchlarga
aylantirib berishlash printsipiga asoslangan bo‘ladi.
Bunday datchiklarning qabul
qiluvchi elementlari o‘lchanayotgan bosim ta’sirida bo‘ladi. Yuqori bosimlarni
o‘lchashda bosim ta’sirida o‘tkazgichning elektr qarshiligi o‘zgarishi
hodisasiga
asoslangan datchiklar qo‘llaniladi. Gazlarning kichik bosimlarini nazorat qiladigan
datchiklarda esa ularning issiqlik o‘tkazuvchanligi, yumshoqligi, ionlanish darajasi
kabilar hisobga olinadi.
Qishloq va suv xo‘jaligida mexanik qabul qilish elementiga ega bo‘lgan
suyuqlikli, porshenli, membranali hamda silfonli datchiklar qo‘llanilib kelinmoqda.
Suyuqlikli bosim datchiklarining U-shaklli (2.18, a-rasm), qo‘ng‘iroqchali
(2.18,b-rasm), gidrostatik (2.18,v-rasm), membranali (2.18, g-rasm), silfonli (2.18,
d-rasm) va manometrik trubkali (2.18, e-rasm) turlari mavjud.
U-shaklli suyuqlik datchiklarida bosimlar farqi F = F1 – F2 suyuqlik
ustuni og‘irligi bilan muvozanatlashadi:
