9-mavzu. Sinxron va asinxron dvigatellar.
Reja:
Asinxron dvigatellar tuzilishi. Elektromagnit momenti.
Uch fazali AD mexanik xarakteristikalari.
Sinxron dvigatellar tuzilishi. Elektromagnit momenti.
Sinxron dvigatellar qo‘llanilish soxalari.
Qadamli elektrodvigatellar.
Qadamli elektrodvigatellar afzalliklari va kamchiliklari, qo‘llanilishi. (4s)
Elektr dvigatellar elektr energiyasini mexanik energiyaga va teskarisiga to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘zgartirishga mo‘ljallangan. Elektrodvigatellar sinxron, asinxron va o‘zgarmas tok dvigatellariga bo‘linadi. Sanoat va qishloq xo‘jaligida eng ko‘p tarqalganlar qisqa tutashuv rotorli va faza rotorli asinxrondvigatellerdir. Hozirgi paytda unifikatsiyalashgan umumsanoat 50 Gs chastotali kuchlanishi 380V,660V asinxron elektr dvigatellar ishlab chiqarilmoqda. Eng ko‘p uch fazali serii: AI, 7AI, 5A, 6A, va o‘zgarmas tok : 2P, 4P, 5P, 6P kuchlanii 220, 440 V. Elektrodvigateli asinxronnыe trexfaznыe s faznыm rotorom cepiy 5ANK, AK4, 6AK, ADF prednaznachenы dlya privoda mexanizmov, trebuyuщix izmeneniya chastotы vraщeniya. Ispolzuyutsya v kachectve ppivoda ventilyatopov, dыmococov, komppeccopov, metallopejyщego i dpygogo obopydovaniya. SHirokoe rasprostranenii poluchili spetsializirovannыe modifikatsii dvigateley, naprimer, dlya kranovыx mexanizmov razrabotan lineynыy ryad MTF i MTKF. V pomeщeniyax s povыshennoy vzrыvoopasnostyu, vыsokoy vlajnostyu ili agressivnoy sredoy ispolzuyut elektricheskie dvigateli spetsialnogo naznacheniya - 2V, 2VR, VRP. Naryadu s primeneniem elektrodvigateley ukazannыx grupp do six por ekspluatiruyutsya i ranee vыpuskavshiesya dvigateli edinoy serii 4A.
Asinxron mashinalarning ishlashi stator aylanuachi magnitaviy maydonining rotor chulg‘amidagi toklar bnlan o‘zaro ta’siriga asoslangan.
Sinxron mashnnalardan fark kilib, asinxron mashina rotorining aylanish tezligi berilgan kuchlanishning chastotasigagina emas, balki nagruekannng (valda teskarn ta’sir etunchi momentning) qiymatiga ham bog‘liq bo‘ladi.
Asinxron mashinaning qaytarlik xususmyati bor va generator rejimida ham, dvigatel rejimida ham ishlashi mumkin. Lekin amalda asinxron dvigatellar eng ko‘p ishlatiladi. Boshqa elektrodvigatellardan konstruksiyasining oddiylngi va ishonchli ishlashi bilan farq qilganligi sababli hozirgi vaqtda asinxron dvigatellar sanoatda, qurilishda, qishloq xo‘jaligida turli xil mexanizmlarni yuritish uchun ishlatiladigan elektrodvigatellarning asosiy tipi hisoblanadi.
Asinxron dvigatellar o‘zining tuzilishiga ko‘ra bir-biridan fatsat rotorning konstrukiiyasi bilan farq qiladngan ikki tipga bo‘linadi: qisqa tutashtirilgan rotorli dvngatellar va faza rotorli dvigatellar; faza rotorli dvigatellar kontakt halqali dvigatellar ham deyiladi.
Rasm 9.1. – Elektr motorlar tashki ko‘rinishi: a – qisqa tutashuv rotorlai asinxron dvigatel; b – faza rotorli asinxron elektrodvigatel;
Bu dvigatellar asosiy qismlarining konstruksiyasini ko‘rib chiqamiz.
Asinxron dvigatelning statori konstruktiv jihatidan sinxron mashinaning stagoridan farq qilmaydi. U korpus, o‘zak va chulgamdan tarkib topgan.
Uch fazali asinxron dvigatelning ishlash prinsipi
Asinxron dvigatelning qo‘zg‘almas qismi — statorning uch fazali chulg‘ami bo‘dadi, u tarmoqqa ulanganda aylanuvchi magnitaviy maydon hosil bo‘ladi. Bu maydonning aylanish tezligi
Uch fazali asinxron motor (A) kuchlanishi U va chastotasi f bo‘lgan uch fazali o‘zgaruvchan tok tarmog‘iga ulanuvchi stator chulg‘amidan va rotor chulg‘ami esa ikki xil variantda bajarilgan bo‘lishi mumkin.
|
