89
Kriptografik tizimning maqsadi boshlang‘ich tushunarli matnni shifrlash
natijasida, butunlay tushunarsiz ko‘rinishga yani shifrlangan matnga (shifrmatn,
kriptogramma, shifrogramma) o‘tkazishdir. Oluvchi, ya’ni kimga mo‘ljallangan
bo‘lsa usha shifrmatnni deshifrlashi va unga mos dastlabki
matnni tiklay olishi
kerak. Bunda dushman (kriptoanalitik deb ham ataladi) boshlang‘ich matnni ocha
olish imkoniyatiga ega bo‘lmasligi kerak.
Shifrmatnni ochish va deshifrlash (дешифрование) o‘rtasida ancha katta farq
bor. Kriptotizimni ochish kriptoanaliklar mehnati mahsuli bo‘lib, u berilgan
kriptotizim yordamida shifrlangan matnni ochiq matnga aylantirish imkoniyatiga
egadir. Kriptotizimni ocha olmaslik darajasi ya’ni kalitni bilmasdan uni ocha olish
turg‘unligi uning
barkarorligi (turg‘unligi) deb ataladi.
Kriptografiya nuqtai – nazaridan shifr –
bu kalit demakdir va ochiq
ma’lumotlar
to‘plamini
yopiq
(shifrlangan)
ma’lumotlarga
o‘zgartirish
kriptografiya o‘zgartirishlar algoritmlari majmuasi hisoblanadi.
Kalit – kriptografiya o‘zgartirishlar algoritmining ba’zi-bir parametrlarining
maxfiy holati bo‘lib, barcha algoritmlardan yagona variantini tanlaydi. Kalitlarga
nisbatan
ishlatiladigan
asosiy
ko‘rsatkich
bo‘lib,
