254
255
xiv bOb. axbOrOt-KutubxOna
MuassasaLarida hujjatLarni
saqLash, qidirish, qaYta ishLash
texniKa vOsitaLari
14. 1. Axborot-kutubxonalarda hujjatlarni saqlash va qidirish vosita-
lariga qo‘yiladigan talablar.
14. 2. Ixtiyoriy shakldagi qog‘ozli hujjatlarni saqlash
va qidirish vo-
sitalari.
14. 3. Standart ma’lumot kartochkalarini saqlash va qidirish vositalari.
14. 4. Elektron hujjatlarni yaratish va saqlash.
14. 5. Hujjatlarni mikrofilmlashtirish.
14. 6. hujjatlarni qayta ishlash vositalari.
Mavzuning maqsadi
: axborot-kutubxona muassasalarida hujjatlarni
saqlash va qidirish vositalari, ularning turlari, qayta ishlash vositalari va
ularning turlari, mikrofilmlashtirish va ularning ahamiyati kabi ma’lumot-
larni berishdan iborat.
14. 1. axbOrOt-KutubxOnaLarda hujjatLarni
saqLash va qidirish vOsitaLariGa
qO‘YiLadiGan taLabLar
Axborot-kutubxona muassasalarida hujjatlarni saqlash
va qidi-
rish, ularni qayta ishlash jarayonida alohida texnika vositalari ishla-
tiladi. Bunday texnika vositalari orqali axborot-kutubxona fondida-
gi hujjatlarni, nodir qo‘lyozma
nashrlarni, katta va kichik hajmdagi
turli xil hujjatlarni saqlash alohida ahamiyatga ega. Katta hajmli
hujjatlarni oqilona saqlash masalasi dolzarb hisoblanadi. hujjatlar-
ni saqlash tizimiga quyidagi asosiy talablar qo‘yiladi:
–
hujjatlarni tashkil etish, to‘ldirish va almashtirishning qulay-
ligi va oddiyligi;
256
257
– maksimal sig‘imlilik va band qilayotgan maydonning minimal
o‘lchami;
– yuqori bo‘lmagan narx;
– hujjatlarni qidirishning qulayligi va oddiyligi.
Konstruksiyaga bog‘liq ravishda hujjatlarni saqlash va qidirish
vositalari dastaki, mexanizatsiyalashgan va avtomatlashtirilgan
bo‘lishi mumkin. Axborot tashuvchilariga bog‘liq ra vishda
esa ular
2 guruhga bo‘linadi:
– ixtiyoriy shakldagi qog‘ozli hujjatni saqlash va qidirish vosi-
talari;
– standart (bir xil hajmdagi) axborot kartochkalarini saqlash va
qidirish vositalari.
