125
o„zgarishlar barcha yo„nalishlar bo„yicha
qayta tayyorgarlikni talab
qilmoqda. Ko„plab ishchi-xodimlar oliy ta‟lim yo„nalishida qayta
tayyorgarlikka muhtoj bo„lmoqdalar. Yuqori malakali kadrlarni
tayyorlashda kunduzgi ta‟lim bilan bir qatorda masofaviy ta‟lim
tizimlarini tadbiq qilish katta samara beradi.
Masofaviy ta‟lim tizimlarida katta hajmdagi zamonaviy axborot va
telekommunikatsion texnologiyalarga asoslangan ta‟lim – axborot
muhitini yaratish hisobiga bir ta‟lim oluvchiga bo„lgan
sarf-harajatni
an‟anaviy ta‟lim tizimiga nisbatan kamaytirish mumkin. Bu uning
sifatini saqlagan holda yangi o„qitish darajasini ta‟minlash imkonini
beradi.
So„nggi yillarda keng muhokama qilinayotgan bunday xizmat –
Internet global tarmog„idan foydalangan holda o„qitish yoki masofaviy
ta‟limdir. Bunday o„qitish haqida fikrlar turlicha va qarama-qarshi. Bu
normal holat, chunki, har qanday o„qitish usulida axborotning ma‟lum
bir qismi mustaqil o„rganish uchun qoldirilgan. Masofaviy ta‟limni
axborotlarni uzatish, o„rganish va muloqot
qilishning asosiy vositasi
bo„lgan Internet tizimi bilan bog„lamoqdalar. 1991-yilda ishlab chiqilgan
Web-texnologiya, elektron pochta, FTP (
File Transfer Protocol –
kompyuterlar o„rtasida fayllar uzatish protokoli, Internetda qo„llaniladi)
vositalarini inkor qilmagan holda, masofaviy ta‟lim
samarali kirib
borayotgan muhit bo„lib bormoqda.
Kunduzgi va sirtqi o„qish shakllariga nisbatan masofadan o„qitish
o„zgachadir. Maxsus ishlab chiqilgan muhit (qobiq) individual o„qish
imkonini beruvchi barcha anjomlar to„plamini, o„quv rejasi bo„yicha
barcha axborot ta‟minotini ta‟minlashi, nazorat, o„z-o„zini nazorat,
yakuniy nazorat tadbirlarini o„tkazish tizimlari va boshqalarni
ta‟minlashi zarur. Yaratilgan kompyuter texnologiyalarining turli-
tumanligini hisobga olgan holda, buning uchun barcha vositalar yetarli.
Yaqin kunlarda yondashuvlarni standartlash zarurati yuzaga keladi.
Masofadan o„qitish kunduzgi va sirtqi bilan bir qatorda bilim olish
shakli hisoblanadi va bilim berish
jarayonida kompyuter va
telekommunikatsion texnologiyalarda eng yaxshi, an‟anaviy va
innovatsion usullar, vositalar va o„qitish shakllari qo„llaniladi.
Masofaviy ta‟limda bilim berish jarayoni negizini maqsadga
yo„naltirilgan va nazorat qilinuvchi mustaqil ish tashkil etadi. O„quvchi
o„ziga qulay bo„lgan vaqtda va joyda shaxsiy jadval asosida o„qishi
mumkin. Bunda, maxsus o„qitish vositalari to„plami (komplekti) va
o„qituvchi bilan kelishilgan holda telefon orqali,
elektron yoki oddiy
pochta hamda yuzma-yuz muloqot qilish imkoniyati mavjud.
www.ziyouz.com kutubxonasi
126
Masofaviy ta‟lim o„rganish obyekti va sub‟yektining o„zaro
maqsadga yo„naltirilgan, interfaol, asinxron muloqoti jarayonni
ifodalaydi, bunda o„qitish jarayoni masofaga bog„liq emas. Ta‟lim
berish jarayoni elementlari tizim ostlari (o„qitish maqsadi, o„qitish
usullari, o„qitish vositalari, o„quv-material,
moliyaviy-iqtisodiy,
normativ-huquqiy) bo„lgan pedagogik tizimda o„tadi.
Masofaviy ta‟lim ta‟lim tizimida biror sababga ko„ra (kambag„allik,
fizik kamchiliklar yoki ishlab chiqarishda bandligi va shaxsiy ishlariga
asosan
ta‟lim
muassasalariga
kela
olmaslik,
ijtimoiy
himoyalanmaganlik, gyeografik yoki vaqt bo„yicha cheklanganlik) hech
kim bilimsiz qolib ketmasligi kerak degan printsipga asoslangan.
Masofaviy ta‟lim boshqa shakllarning yaxshi tomonlarini o„zida
jamlagan holda jamiyatni axborotlashtirishning obyektiv jarayoni
sifatida kirib kelmoqda.
Masofaviy
ta‟lim
va
ta‟lim
tushunchasini
tushunishga
yondashuvning turlichaligini ifodalovchi qarashlar mavjud.
