• Diskursiv tafakkur
  • Tafakkurning aqliy jarayonning natijasi hisoblangan uch xil shakli: tushuncha, mulohaza va xulosa farq
  • Ko‘rgazmali-obrazli tafakkur




    Download 2,34 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet5/17
    Sana13.02.2024
    Hajmi2,34 Mb.
    #155675
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
    Bog'liq
    PSIXOLOGUYA

    Ko‘rgazmali-obrazli tafakkur obrazlarni qo‘llash bilan bog‘liq. Bu tafakkur odam biror masalani 
    echishda turli obrazlarni, hodisalar va jismlar haqidagi tasavvurlarni tahlil qilishida, 
    qiyoslashtirishida, umumlashtirishida namoyon bo‘ladi.
    Ko‘rgazmali-harakatli tafakkur – mohiyati real jismlar bilan amalga oshiriladigan amaliy 
    o‘zgartiruvchi faoliyatdan iborat bo‘lgan tafakkurning alohida turi. Tafakkurning bu turi biror-bir 
    moddiy mahsulot ishlab chiqarish maqsadidagi mehnat bilan mashg‘ul bo‘lgan odamlarda 
    kengroq ifodalanadi.
    YAna til vositalari asosida vazifa bajaruvchi so‘z-mantiqiy tafakkur mavjud bo‘lib, u tafakkur 
    tarixiy rivojlanishining so‘nggi bosqichidir. Unga tushunchalar va mantiqiy hosilalarni qo‘llash 
    xosdir.
    Amaliy tafakkur tajriba, amaliy harakatlar asosida amalga oshiriladi va aniq vazifalarni 
    bajarishga qaratilgan, nazariy – tajriba bilan ish ko‘rmasdan tushunchalardan 
    foydalanadi. Diskursiv tafakkur – kengaytirilgan tafakkur, ichki sezgi kechishining tezligi, aniq 
    ifodalangan bosqichlarning mavjud emasligi, oz darajada anglanganligi bilan 
    xaraterlanadi. Reproduktiv, ishlab chiqaruvchi tafakkur – bu namuna bo‘yicha tafakkur, 
    ijodkorlik esa – yangi kashfiyotlar, yangi natijalarga olib boruvchi tafakkur. Realistik 
    tafakkur voqelikni to‘g‘ri aks ettiradi, odam o‘z hulq-atvorini anglaydi, autistik tafakkur esa, 
    asosan, ob’ektga emas, affektga mos bo‘lganlarni ifodalaydi, ehtiyojni qondirishga, kelib 
    chiqqan hissiy zo‘riqishni kamaytirishga yo‘naltirilgan bo‘ladi.[2]
    Tafakkurning aqliy jarayonning natijasi hisoblangan uch xil shakli: tushuncha, mulohaza 
    va xulosa farq qilinadi.
    Tushuncha –  bu jism va hodisalarning umumiy, ahamiyatga ega bo‘lgan va farqlanuvchi 


    belgilarini aks ettiruvchi tafakkur shakli. Tushunchalar asosida hodisalar va jismlar haqidagi 
    mavjud bilimlarimiz yotadi. U aniq va mavhum bo‘lishi mumkin. Jismning barcha belgilaridan 
    aynan ushbu jism yoki o‘xshash jismlar guruhini xarakterlab beruvchi ma’lum belgilar yig‘indisi 
    ajratilgan bo‘lsa, u holda aniq bir tushuncha haqida gap ketadi. Bunday tushunchalarga shahar, 
    g‘oya, jamiyat va boshqalar kiradi. Agar jismdagi biror-bir alohida belgi ajratilib, va bu belgi 
    o‘rganish predmeti bo‘lib xizmat qilsa, alohida jism sifatida o‘rganilsa, mavhum tushuncha hosil 
    bo‘ladi. Bunday tushunchalarga fidokorlik, tenglik, vijdoniylik va boshqalar kiradi.[2][3]
    To think about the countless events, objects, and people in our world, we simplify things. We 
    form concepts—mental groupings of similar objects, events, and people. The con-cept chair 
    includes many items—a baby's.
    Tushunchalar ayrim va umumiy bo‘lishi mumkin. Ayrim belgilar deb, jismning qaysi sinfga 
    tegishliligidan qat’iy nazar, yagona jismga taalluqli bo‘lgan tushunchaga aytiladi. ayrim 
    tushunchalarga Moskva, Toshkent, Baykal ko‘li va boshqalar kiradi. Umumiy tushuncha deb, bir 
    jismga emas, balki, jismlar sinfiga, bu sinfdagilarning istalgan jismiga tegishli bo‘lgan 
    tushunchaga aytiladi. Masalan, samolyot, davlat, korxona, institut va h.k.[1]

    Download 2,34 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




    Download 2,34 Mb.
    Pdf ko'rish