86
15 – 49
50 va undan yuqori
50
20
50
25
50
30
Aholi statikasi haqidagi ma’lumotlarni olish uchun asosiy manba
bo‘lib davlat tomonidan davriy ravishda o‘tkaziladigan aholini
ro‘yxatga olish hisoblanadi. Aholini ro‘yxatga olish
–
bu aholi soni,
uning tarkibi va joylashishini aniqlashdir.
Aholi ro‘yxati lahzalik prinsipiga asoslangan bo‘lib, u aniq bir
kun va soatda, aholi eng kam harakat qiladigan payti, qish faslining
dekabr yoki yanvarida o‘tkaziladi va u barcha aholini ro‘yxatdan
o‘tkazishga asoslangan. Aholini ro‘yxatdan o‘tkazish barcha territoriya
bo‘yicha bir xil dastur va reja asosida bevosita so‘rov usullari orqali
amalga oshiriladi. Aholini ro‘yxatdan o‘tkazish juda katta mehnat,
kuch, mablag‘ni talab qilganligi uchun ham odatda 10 yilda bir marta
o‘tkaziladi.
O‘zbekiston Respublika aholisi oxirgi 1989 yil 12 yanvarda
yoppasiga o‘tkazilgan aholi ro‘yxatiga muvofiq 19 million 905 ming
kishini tashkil etdi. 2015 yilda O‘zbekiston aholisining soni 31575,3
mlnni tashkil etdi. Shundan qishloq aholisi 49,4% va shahar aholisi
50,6% tashkil etdi
.
Dunyo bo’yicha O’zbekiston aholi soniga ko’ra 42
o’rini, markaziy osiyo respublikalari ichida O‘zbekiston aholi soni va
zichligi jihatidan birinchi o‘rinni egallaydi.
Aholini ruyxatga olish qo‘yidagi printsiplarga asoslangan holda olib
boriladi:
1)
Davriylik (ko‘pgina davlatlarda har 10-yilda, iqtisodiy
rivojlangan davlatlarda – 5-yilda).
2)
Umumiylik (barcha aholi hisobga olinadi).
3)
Yagonalik (yagona shakldagi anketalardan foydalaniladi).
4)
Aniq belgilangan vaqtda olib borilishi (25 dekabrdan – 5
yanvargacha).
5)
Ma’lumotlarni so‘rov usuli bilan yig‘ish.
6)
Ma’lumotlarni markazlashgan holda tahlil qilish.
Aholi to‘g‘risidagi ma’lumotlar uning istiqbolini aniqlashda, milliy
xo‘jalik sohalarini rivojlanishini rejalashtirishda, aholining sanitariya
holatini baholash va salomatligining turli ko‘rsatkichlarini hisoblashda,
nohush sanitariya-epidemiologik tadbirlarni baholash maqsadida
foydalaniladi.
