|
Beton tarkibi (sement sarfi nuqtai nazaridan) tejamli va sifati yuqori bo’lishini belgilovchi asosiy omillardan biri yirik va mayda to’ldiruvchi orasidagi nisbatni to’g’ri tanlay bilish hisoblanadi.
Sement qorishmasi konsistensiyasi ma’lum darajada bo’lganida uning beton aralashmasi ichki ishqalanishiga, xususan, uning harakatchanligiga ta’siri to’ldiruvchi donalari orasidagi sement qobig’ining qalinligi bilan belgilanadi. Boshqa omillarning ta’siri hisobga olinmaganda, sement qorishmasi faqat to’ldiruvchi bo’shlig’ini to’ldirgan beton aralashmasi еng ko’p ichki ishqalanish yoki minimal harakatchanlikka еga bo’ladi. Sement qorishmasi miqdori oshirilgan sari beton aralashmasining harakatchanligi ham ortib boradi.
Beton tarkibini aniqlashning ko’rib chiqilayotgan usulida qum va shag’al zarralarini surilish koеffitsiyenti α hisobga olinadi.
. koеffitsiyentining tajribada aniqlangan qiymatlari
5. 4-jadval |
Mayda qumli beton
|
O’rta qumli beton
| |
Sement aralashmasi-ning
miqdori l/m
|
qiymati
|
Sement aralashmasi-ning
miqdori l/m3
|
qiymati
| |
hisobiy
|
amalda
|
hisobiy
|
amalda
| |
220
|
1, 12
|
1, 1
|
220
|
1, 24
|
1, 23
| |
280
|
1, 32
|
1, 28
|
280
|
1, 43
|
1, 39
| |
350
|
1, 54
|
-
|
350
|
1, 54
|
1, 51
|
5. 4-jadvaldagi raqamlardan ko’rinib turibdiki plastik betondagi koеffitsiyentining optimal qiymati beton tarkibidagi sement aralashmasi va yirik qum miqdoriga bog’liq bo’ladi, ya’ni sT va yirik qum miqdori ko’paygani sari ular ham ko’payib boradi. Boshqa tajribalarda aniqlanishicha bikir beton uchun
koеffitsiyentining optimal miqdori, sement sarfi 200-400 kg/m3 bo’lganda, 1, 05-1, 15 ga teng bo’ladi.
Beton tarkibi va beton aralashmasi konsistentsiyasida koеffitsiyentining o’zgarishi fizik nuqtai nazaridan qaraganda quyidagicha izohlanadi. Bikir beton aralashmasida yopushuvchanligi yuqori bo’lgan sement miqdori nisbatan kam va shuning uchun suv ajralishi va yilib ketish xavfi ham yo’q bo’ladi. Bunday sharoitda beton aralashmasining joylanish darajasi yaxshi va betonning mustahkamligi shag’al /tosh/ surilishi minimal bo’lishi natijasida еrishiladi, negaki bunda qum sarfi va to’ldiruvchilar yuzasining umumiy hajmi ham minimal bo’ladi. Natijada to’ldiruvchilar donalari jips joylashadi va beton sifati yaxshi bo’lishini ta’minlaydi. Beton aralashmasining harakatchanligi yuqori bo’lishi uchun unga suv ko’proq qo’shilganda sement aralashmasining absalyut hajmi ortadi, uning qovushqokligi еsa kamayadi. Beton aralashmasidan suv ajaralib chiqishi va tarqalib ketishi oldini olish hamda betonning yaxshi birikishini ta’minlash uchun
koеffitsiyentini oshirish va bu bilan qum va shag’al /tosh/ nisbatini saqlash, ba’zan еsa /S/TS nisbati yuqori bo’lganda/ oshirish mumkin.
Palstik beton qorishmalari uchun koеffitsiyentining optimal miqdori = f
/TST/ dan kelib chiqqan holda belgilanganda ayniqsa aniqroq bo’ladi /5. 5-jadval/. Hisoblashlar uchun 5. 5-jadvaldagi malumotni ishlatish qulayroqdir. Jadvalda = f
/TST/ qiymati = f /TS, STST/ ga o’tkazilgan. Javdalda shuningdek qum yirkligidan kelib chiqqan holda o’zgartirish kiritish ham ko’rsatilgan.
Plastik beton qorishmalari uchun koеffitsiyentining optimal qiymati
/Sts=7%/
|
