Bilim sohasi: 100000 – Gumanitar soha Ta’lim sohasi: 110000 – Pedagogika Ta’lim yo`nalishi

14 
logotip, matn, diagramma, grafik va chizmalarning tasvirini taqdim qilishda juda katta 
imkoniyatga ega.
GIF formatining ikki varianti mavjud: GIF87a va GIF89a. U ishlab chiqaruvchilar 
Lempel, Ziv, Welch familiyalarining birinchi harflari bilan nomlangan LWZ
ixchamlash usulini qo‘llaydi.
GIF89a formati GIF87a formati standartiga to‘g‘ri keladi. Bundan tashqari, 
rangning tiniqligi (transparency), satrlararo yuklanish (interlaced) va animatciya kabi 
yangi imkoniyatlar bilan to‘ldirilgan.
Rangning tiniqligi orqali har qanday fonga qo‘yib bo‘ladigan ixtiyoriy tasvirlar 
yaratish mumkin. GIF89a da oddiy animatciyaning qo‘llanilishi tasvirlar ketma-
ketligini berilgan vaqt oralig‘ida siklik qaytarishi mumkin.
JPEG (Joint Photographic Experts Group) grafik formati ( qisqartirilgan holda 
JPG) ko‘p rangli tasvir fayllarini tarmoqda ishlatish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, 
foydalanish darajasi bo‘yicha ikkinchi o‘rinda turuvchi grafik format hisoblanadi.
JPEG rang palitrasi 16 777 216 (True Color)tagacha bo‘lgan rangni saqlaydigan 
tasvirlarni ixchamlash imkoniyatini beradi. Bunday ixchamlash tasvirning sifati 
yo‘qolishi (lossy compression) hisobidan sodir bo‘ladi.
JPEGda boshlang‘ich tasvirni ixchamlashda “ixchamlash darajasi”ni juda keng 
chegaralarda boshqarish mumkin. Bu formatda “ixchamlash darajasi” tasvir sifatining 
yomonlashuviga olib kelishini yodda tutish kerak, ixchamlash darajasi qancha yuqori 
bo‘lsa tasvirning ko‘rinishi boshlang‘ich tasvirga nisbatan shuncha ko‘p yomonlashadi. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, JPEG juda ko‘p ranglarni, mayda rangli detallarni 
saqlovchi fototasvirlarning sifatli grafik fayllarni ixchamlash uchun mos keladi. Bu 
format ko‘p hollarda tarmoqda sifatli fototasvir va illyustratciyalarni taqdim qilish 
uchun qulay hisoblanadi. Afsuski, JPEG ranglarning tiniqligini qo‘llamaydi, bu esa 
uning qo‘llanish sohasini kamaytiradi.
Tarmoqda keng tarqalgan bu ikkala grafik fayllar formati o‘zining rivojlanishini 
davom ettirmoqda, ya`ni grafikaning yuklash jarayonini osonlashtirish maqsadida 
yuklanish tugashiga qadar past ruxsatda boshlang‘ich tasvir variantlarini ko‘rsatish 
imkoniyatini beruvchi texnologiyalar ishlab chiqilgan.
JPEG da bunday maqsadlarga erishish uchun bosqichma-bosqich algoritm 
o‘rnatilgan (progressive JPEG). Bu algoritmga asosan dastlab past sifatli tasvir, keyin 
esa uning ustiga to‘liq asosiy tasvir yuklanadi.
PNG grafik format Web – sahifalarda tasvir va grafiklarni joylashtirish uchun 
maxsus yaratilgan ixchamlash formati bo‘lib Deflate ixchamlash algoritmidan 
foydalanadi. Bu format GIF va JPEG formatlarining afzallik tomonlarini o‘zida 
mujassamlashtirgan.
TIF grafik format Aldus kompaniyasi tomonidan PhotoStyler dasturi uchun ishlab 
chiqilgan bo‘lib
“tegni tasvirlaydigan fayl” ma`nosini anglatadi. Bu grafik format yetarlicha murakkab 
bo‘lsa ham uning strukturasi ma`lumotlarni yozishning qulayligi va tasvirni 
kengaytirishda katta imkoniyat mavjud. Tasvirning raqamli ma`lumotlarni ifodalovchi 
barcha axborotlar boshqa ko‘pgina format fayllari singari uning boshlang‘ich qismida 
emas, balki maxsus bloklarda, tasvir parametrlarining ichki belgilashlarida saqlanadi. 

15 
Unda 45 dan ortiq turli teglar mavjud bo‘lib ularning qo‘llanilishi ko‘pgina qo‘shimcha 
funktciyalarni tashkil etish imkoniyatini beradi.
PCX grafik format Zsoft firmasi tomonidan ishlab chiqilgan va Paintbrush, hamda 
PhotoFinish dasturlarida qo‘llaniladi. Bu grafik faylning tuzilishi sodda va ranglar 
palitra hajmi bo‘yicha chegaralangan bo‘lishiga qaramasdan yaqin vaqtgacha 
ommabop sanalib kelingan.
BMP grafik formati Windows operatcion tizimi uchun Microsoft firmasi 
tomonidan ishlab chiqarilgan. U favqulotda sodda strukturani ifodalaydi va uncha katta 
bo‘lmagan piktogrammatasvirlarning namoyish etilishini izohlash uchun xizmat qiladi. 
U grafik interfeyslarda keng qo‘llaniladi.
GIF va JPEG grafik formatlari bilan ishlashda quyidagilarni yodda tutish 
muhimdir
- 
Natijalanuvchi GIF-fayl o‘lchami palitradagi ranglar soniga bog‘liq. Palitradagi 
ranglar qancha kam bo‘lsa, ixchamlash darajasini shuncha katta berish mumkin va 
yakuniy fayl o‘lchami ham shuncha kichik bo‘ladi.
- 
Natijalanuvchi JPEG-fayl o‘lchami tasvirning mayda detallar bilan 
to‘ldirilganiga bog‘liq bo‘ladi. Ular qancha ko‘p bo‘lsa, ixchamlash darajasini shuncha 
katta berish mumkin, va yakuniy fayl o‘lchami ham shuncha kichik bo‘ladi.
- 
Hech qachon JPEGda tasvirning oraliq variantlarini saqlamang, nusxalarni 
boshqa formatlarda saqlang. Biror bir o‘zgartirish kiritish kerak bo‘lsa, o‘sha nusxalarni 
ishlating.
- 
Hech qachon tasvirni GIF dan JPEGga va aksincha, o‘tkazmang. Bunday 
harakatlarda to‘g‘ri ixchamlash imkoniyati kamayadi, tasvirning va rang berishning 
yomonlashuvi yuz beradi.
- 
Chekli sondagi ranglardan foydalanilgan, biroq bir xil rangli sohalarning kattaligi 
va bir rangdan ikkinchisiga o‘tishda chegaralarning aniqligini saqlovchi tasvirlarni GIF 
texnologiyasi orqali ixchamlash (1-rasm) JPEG dagiga (2-rasm) qaraganda yaxshiroq 
bo‘ladi va natijadagi fayllar esa kichik o‘lchamda bo‘ladi. Agar bunday tasvirlar JPEG 
da siqilsa, ranglar xira bo‘ladi va natijadagi fayl o‘lchami kattaroq bo‘ladi.
- 
Ko‘p sonli mayda detallardan tashkil topgan fototasvirlar va plutonli tasvirlarni 
JPEG texnologiyasi orqali ixchamlash (3-rasm) GIF dagiga (4-rasm) qaraganda 
yaxshiroq va natijadagi fayllar esa kichik o‘lchamda bo‘ladi. Agar bunday tasvirlar GIF 
da siqilsa, ranglar xira bo‘ladi va natijadagi fayl o‘lchami kattaroq bo‘ladi.
Grafik fayllarni ixchamlashni osonlashtirish uchun maxsus ilovalar mavjud bo‘lib, 
ular sifatni yo‘qotmagan holda grafik fayllar hajmini kichraytirish imkonini beradi.

Download 10,51 Mb.