• Mushaklardagi energetik almashinuvning o‘ziga xos tomonlari
    		•

    Mushak ekstraktiv moddalari




    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet252/273
    Sana21.05.2024
    Hajmi4,12 Mb.
    #249242
    1   ...   248   249   250   251   252   253   254   255   ...   273
    Bog'liq
    Sobirova-R.A-biokimyo

    Mushak ekstraktiv moddalari
    Skelet mushagida qator muhim azot tutuvchi quyidagi ekstraktiv
    moddalar mavjuddir: adenil nukleotidlari (ATF, ADF, AMF), adenil
    qatoriga kirmaydigan nukleotidlar, kreatinfosfat, kreatin, kreatinin,
    karnozin, anzerin, erkin aminokislotalar va boshqalar.
    Kreatin va kreatinfosfat azotiga mushak oqsil bo‘lmagan azotining
    60% to‘g‘ri keladi. Ular mushak qisqarishi bilan bog‘liq bo‘lgan
    kimyoviy jarayonlarda energiya manbai sifatida qatnashadilar.
    Kreatin asosan jigarda sintezlanadi va qon orqali mushakka olib
    boriladi. U yerda kreatin fosforlanib, kreatinfosfatga aylanadi. Kreatin
    sintezida 3 ta aminokislota ishtirok etadi: arginin, glitsin, metionin.
    Karnozin va anzerin V.S. Gulevich tomonidan ochilgan bo‘lib,
    imidazol saqlovchi peptiddir. Miya va muskullardan boshqa
    to‘qimalarda deyarli topilmaydi. Muskullarda ularning konsentratsiyasi
    100 g to‘qimaga 100-200 mg atrofida bo‘ladi.
    Karnozin va anzerin charchash natijasida pasaygan mushak
    qisqarishining amplitudasini oshiradi. Mushak hujayrasi ion nasoslari
    ishining samaradorligini kuchaytiradi.
    Mushaklarda erkin aminokislotalardan glutamat va uning amidining
    konsentratsiyasi eng yuqoridir. Boshqa azot saqlovchi moddalar –
    siydikchil, siydik kislotasi, adenin, guanin, ksantin va gipoksantin
    mushak to‘qimasida ko‘p bo‘lmagan miqdorda uchraydi.

    444
    Azotsiz moddalardan mushakda quyidagilar bo‘ladi: glikogen,
    glyukoza va geksozafosfat qoldiqlari, sut kislotasi, piruvat va boshqa
    karbon kislotalar. Mushak to‘qimasida neytral yog‘lar va xolesterin,
    noorganik tuzlar va mikroelementlar ham uchraydi.
    Mushaklardagi energetik almashinuvning o‘ziga xos tomonlari
    Mushaklarning qisqarishi va bo‘shashishi uchun energiya ATF
    sifatida bo‘ladi. Zaxira energiya ko‘p bo‘lmagan miqdordagi ATF va
    kreatinfosfat holatida bo‘ladi. Bu zaxira 10-12 soniyaga yetadi.
    Mushak beto‘xtov ishlaganda 40-50 soniyadan keyin glikogenning
    anaerob parchalanishi eng yuqori ko‘rsatkichda bo‘ladi, 60-70 soniyadan
    keyin ishlayotgan mushakka O
    2
    transporti ortishi hisobiga aerob
    jarayonlar ustun turadi. Mushak tolasini ko‘p miqdorda o‘ragan
    mitoxondriyalarda aerob parchalanish natijasida ATF hosil bo‘ladi.
    ATFning resintezi ADFning kreatinfosfat bilan transfosforlanishi
    hisobiga boradi. Ushbu reaksiyalarni kreatinkinaza fermenti katalizlaydi:

    Download 4,12 Mb.
    1   ...   248   249   250   251   252   253   254   255   ...   273




    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish