Antibiotik moddalar xalq xo’jaligining turli xil sohalarida
hamda ilmiy tadqiqot
laboratoriyalarida ishlatiladi. Ular tibbiyotda, qishloq xo’jaligida, oziq-ovqat
va konserva sanoatida
ishlatiladi, biologik tadqiqotlarda esa maxsus ingibitor sifatida qo’llaniladi.
Medisinada - antibiotiklar ko’plab yuqumli kasalliklarni davolashda keng qo’llanilib
kelmoqda, bu kasalliklarning ayrimlarini ilgari davolab bo’lmaydi deb hisoblanar yoki o’lim bilan
tamom bo’lar edi. Bu kasalliklar qatoriga sil kasalligining (tuberkulyoz) ayrim shakllari, ayniqsa
miningit sili antibiotik qo’llanilmasdan oldin 100% o’limga olib kelardi. Vabo kasalligi (chuma),
Osiyo xolerasi,
qorin tifi, buresellyoz, pnevmoniya va boshqa kasalliklarni keltirish mumkin.
Hozirgi vaqtda 100 ga yaqin antibiotiklar tibbiyot amaliyotida qo’llanilib kelinmoqda (1-
jadval).
1-jadval
Medisinada keng qo’llaniladigan antibiotiklar
Antibiotik
Produsent
Ta’sir etuvchi
ob’ekt
Ta’sir mexanizmi
Penisillin
Penicillium sp.
Grammanfiy bakteriyalar Hujayra
devori
hosil
bo’lishini to’xtatadi
Sefalosporin
Cephalosporium sp.
Grammanfiy va
grammusbat
bakteriyalar
Hujayra devori hosil
bo’lishini to’xtatadi
Eritromisin Streptomyces
erythreus
Grammmanfiy
bakteriyalar
ribosomal 50S subedinisa
faoliyat-ini susaytiradi
Streptomisin S.
griseus
Grammanfiy
va
grammusbat bakteriyalar
ribosomal 50S subedinisa
faoliyatini susaytiradi
Tetrasiklin
S. aureofaciens
Grammanfiy va
grammusbat bakteriyalar
ribosoma bilan aminoasil-
tRNK bog’liqligini
to’xtatadi
Polimiksin
Bacillus
polymyxa
Grammusbat
bakteriyalar
sitoplazmatik
membranani buzadi
Basitrasin B.
subtilis
Grammanfiy bakteriyalar Hujayra
devorining
peptidoglikin komponenti
sintezini to’xtatadi
Amfoterisin V
Streptomyces nodesus
Mikroskopik
zamburug’lar
Membrana
komponentlariga ta’sir
qiladi
Xloramfenikol S.
venezuelae
Grammanfiy
va
grammusbat bakteriyalar,
rikketsiylar
Ribosomadagi
translyasiya jarayonini
to’xtatadi
