|
Blokcheyn texnologiyasi tushunchasi va uning huquqiyBog'liq blokcheyn-texnologiyasi-tushunchasi-va-uning-huquqiy-maqomi
675
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
etiladi. Naqd pulsiz hisob-kitoblar o‘z-o‘zidan yangi to‘lov tizimlarini yaratilishiga olib
keldi. Banklar hisobraqamlaridagi pullar hamda kriptovalyuta o‘rtasida farq unchalik
katta emas. Farqi shundaki birini nazorat qilib bo‘ladi, ikkinchisini esa nazorat qilib
bo‘lmaydi. Bugungi kunda moliya bozorida 2000 dan ortiq turli xil kriptografik
valyutalarning katta tanlovi mavjud bo‘lib, ularning soni har yili ortib bormoqda.
Buning sababi, raqamli pullar bozorining jadal rivojlanayotgan segmentiga sarmoya
kiritishga tayyor bo‘lgan keng jamoatchilik va yirik investorlar soni ko‘paymoqda.
Mazkur kriptovalyutalar orasida eng katta muvaffaqiyat qozongani bu shubhasiz
“Bitcoin”dir. Shunga qaramay boshqa turdagi kriptovalyutalar ham raqamli pullar
bozorida o‘z o‘rniga ega. Misol tariqasida Ethereum, XRP, Binance coin, Solana,
Tether, Cardano, Polkadot va boshqalarni aytish mumkin
8
.
E’tiborimizni Blokcheyn texnologiyasining muhimligi nimada namoyon
bo‘lishiga qaratishimiz lozim. Hozirgi kunda odamlar tomonidan o‘zlariga tegishli
bo‘lgan nomoddiy axborotlarni interaktiv jarayonlarni amalga oshiruvchi internet
platformasi orqali amalga oshirish jadallashgan. Ammo fuqarolar tomonidan pul bilan
bog‘liq munosabatlarda, shaxslar ko‘proq bank emitentlariga murojaat qilishi barchaga
ma’lum holatdir.
Oddiy misol, bugungi kunda mamlakatimizda ommalashgan pul tranzaksiyalarni
amalga oshirishda, “Click”, “Payme”, “Apelsin” kabi ilovalar mavjud bo‘lib, ushbu
ilovalar orqali elektron pul mablag‘larini bir joydan ikkinchi joyga o‘tkazish imkoniyati
mavjud. Xususan, “Apelsin” ilovasida pul mablag‘larini viza, master karta orqali
boshqa davlat valyutasiga erkin konvertatsiya qilish imkoniyati yaratilgan. Bir
ko‘rinishda, shaxslar tomonidan amalga oshirilayotgan elektron pul mablag‘larini
o‘tkazish bevosita, shaxslar o‘rtasida to‘g‘ridan to‘g‘ri amalga oshirilayotgandek
ko‘rinsa ham, ushbu vaziyatda markazlashtirilgan moliyaviy muassasalar (banklar)
o‘rtada vositachi bo‘lib xizmat qiladi, ya’ni ular orqali o‘tkazmalar amalga oshiriladi.
Bevosita, butun dunyoda amalga oshiriladigan pul mablag‘larining o‘tkazmalarini
amalga oshiruvchi to‘lov usullaridan biri hisoblanmish – RauPulning mohiyatiga ham
e’tiborimizni qaratadigan bo‘lsak, unda ham qoidaga ko‘ra, bank hisob raqami yoki
kredit kartasi bilan integratsiya talab qiladi. Blokcheyn texnologiyasi esa o‘z navbatida,
“ortiqcha bo‘g‘in”dan xalos bo‘lishga imkoniyat yaratadi. U an’anaviy ravishda
moliyaviy xizmatlar sektori bajaradigan uch muhim rolni o‘z zimmasiga olishi mumkin:
bitimlarni ro‘yxatdan o‘tkazish, shaxs haqiqiyligini tasdiqlash va shartnomalar tuzish.
Bugungi kunda, banklar tomonidan amalga oshirilayotgan operatsiyalarning bir
qismini blokcheyn texnologiyasiga o‘tkazilishi, banklarda mijozlar bilan
8
Манба: MasterCard Advisors Тадқиқоти (2016 йил 6 июнь ҳолатида)
CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL
OF SCIENTIFIC RESEARCH
ISSN: 2181-2489
VOLUME 2 ǀ ISSUE 5 ǀ 2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63)
Passport:
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
|
| |
