|
Blokcheyn texnologiyasi tushunchasi va uning huquqiyBog'liq blokcheyn-texnologiyasi-tushunchasi-va-uning-huquqiy-maqomi
674
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
Blokcheyn texnologilarining jamiyat hayotida qo‘llanish sohasi chegaralanmagan
6
.
Ushbu texnologiya kasallik tarixi yozuvlaridan tortib saylov jarayonlariga kabi
jamiyatimizning kup tarmoqlaridagi ma’lumotlarni yozib olish, saqlash va ularni
kuzatish uchun foydalanishi mumkin.
Ta’kidlaganimiz kabi, blokcheyn texnologiyasi ilk bora bitkoin to‘lov vositasini
tartibga solish uchun ishlab chiqilganligi sababli, avvalo, ushbu jihatdan tahlil etishimiz
maqsadga muvofiqdir. Bitkoin – pulning raqamlashtirilgan shaklidir, biroi muomaladagi
fiat valyutalardan farqli o‘laroq, bitkoin Markaziy bank nazorati ostida emas
7
.
Muomaladagi valyutalardan farqli ravishda, bitkoinning moliyaviy boshqarish tizimi
sifatida butun dunyo bo‘ylab tarqalgan minglab kompyuterlar namoyon bo‘ladi. Har bir
shaxs mazkur ekotizimning ish jarayonini tashkil etilishida bevosita, ochiq kodli
dasturiy ta’minotni o‘rnatgandan so‘ng ishtirok etishi mumkin. Bitkoin o‘z o‘rnida
birinchi kriptoaktiv sifatida qaralib, uning o‘ziga xos xususiyati: o‘zgartirishning,
nazorat qilishning imkoniyatining mavjud emasligi, ko‘p marotaba foydalanishning
imkonsizligi hamda istalgan vaqtda va istalgan joydan tranzaksiyalarning amalga
oshirishning imkoniyati mavjudligi bilan ifodalanadi. Bitkoin, boshqa har qanday
raqamli valyuta kabi, biron joyda faylda saqlanmaydi, u blokcheynda yozilgan
tranzaksiyalar
bilan
ifodalanadi. Blokcheyn
yuqorida
ta’kidlangani
kabi
kriptovalyutavning bir ko‘rinishi hisoblanadi. Kriptovalyuta blokcheyn texnologiyasiga
asoslangan har qanday raqamli valyutadir. Qolaversa, kriptovalyuta kriptografik usullar
va uni yaratgan va targ‘ib qiluvchi jamiyatning ishonchi bilan belgilanadigan valyutasi
sifatida qaraladi. Blokcheyn texnologiyasi orqali, shaxs tomonidan dunyoning istalgan
burchagidan ma’lumotlar joylashtirilib unga nisbatan ulanish, ulardan foydalanish
imkoniyatini kiritadi. Bitkoinlar holatida kalitlar to‘g‘ridan-to‘g‘ri moliyaviy qimmatni
ifodalaydigan valyutadagi ayrim summalar saqlanadigan manzillarga ulanish uchun
foydalaniladi. Ushbu tizimdan foydalanuvchilariga kriptografik algoritm bo‘yicha
yaratilgan yopiq kalit yaratiladi. Kalit egalari o‘zlarining tranzaksiyalarini amalga
oshirish uchun mazkur kalitdan foydalanishadi. Yopiq kalit agar boshqa shaxsga taqdim
etilsa, mohiyatan bu shaxsga bloklar zanjirining mos keluvchi bo‘limida saqlanadigan
pul mablag‘larini kalit taqdim etilgan shaxsga berilgan deb hisoblanadi. Bu bilan
mablag‘larni o‘tkazishni qayd qilish funksiyasi amalga oshiriladi. Bundan tashqari,
texnologiyadagi eng muhim funksiyalardan biri – bu Blokcheynda vujudga keladigan
munosabatlarda foydalanuvchining shaxsini aniqlash hamda tasdiqlashni amalga
oshirish imkoniyati mavjud. Qolaversa, tizimda maxsus yopiq kalit bilan
tasdiqlanmagan o‘zgarishlar hamda ma’lumotlar kiritilishi avtomatik ravishda rad
6
Григорьев В.В. Указ.соч. С. 489
7
https://academy.binance.com/ru/articles/what-is-bitcoin
CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL
OF SCIENTIFIC RESEARCH
ISSN: 2181-2489
VOLUME 2 ǀ ISSUE 5 ǀ 2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63)
Passport:
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
|
| |
