CENTRAL
ASIAN ACADEMIC JOURNAL
OF SCIENTIFIC RESEARCH
ISSN: 2181-2489
VOLUME 2
ǀ ISSUE 5
ǀ 2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63)
Passport:
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
669
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
Bugungi kunda blokcheyn texnologiyalari yangi inovatsion texnologiya
yo‘nalishi bo‘lishiga qaramasdan bir qator ijtimoiy sohalarga kirib borib, o‘z o‘rnini
egallagan. Insonlarning intellektual ijodi mahsuli yaratilishining jadallashishi bilan bir
qatorda,
ulardan foydalanish, muhofazasini ta’minlash masalasi ham dolzarblashib
bormoqda. Qolaversa, internet tarmog‘ining jamiyatimiz hayotida kirib kelishining
takomillashishi oqibatida ma’lumotlar olish, axborot almashish hamda mulkka bo‘lgan
huquqlarning ruxsatsiz foydalanish ham oshib bormoqda. Ushbu holatda yaratilayotgan
intellektual
mulk obyektlarini shaffof, ishonchli himoyasini tashkillashtiruvchi
texnologiyalarga talab ortib bormoqda. Sababi, intellektual mulk obyektlaridan
foydalanishda, ularni fuqarolik huquqiy munosabatlar muomalasiga tatbiq etishda,
ularning
muhofazasi, nazorati va himoyasini ta’minlashda bir qator texnik usullarni
amalda qo‘llanilishi bugungi kunda barchamizga ma’lum. Hozirgi kun jamiyatining
yashash sharoitlarini yengillashtirish vositasi sifatida qaralayotgan internet tarmog‘i o‘z
o‘rnida, intellektual mulk siyosatida yaratilgan obyektlarni muhofazasini ta’minlashda
ishonchlilik nuqtai nazaridan emas, balki, ularning muhofazasini
buzilishiga sababchi
bo‘layotganligini kuzatishimiz mumkin.
Shu o‘rinda, jamiyatimizning ijtimoiy munosabatlarining barcha sohalarini
axborotlashtirish dolzarbdir. Har bir jamiyat va davlatning rivojlanishi uchun raqamli
texnologiyalarning ahamiyatini oshirmog‘imiz, uning jamiyatimizning barcha
jabhalariga kirib borishini ta’minlashimiz darkor. Barcha ma’lumotlarni
saqlashning
eng qulay usuli – bu uni taqsimlab qayd etishdir. Taqsimlangan ma’lumotlarning
reyestri sifatida, bugungi kunda blokcheyn texnologiyasi namoyon bo‘lishi mumkin.
Shu bilan bir qatorda, blokcheyn tushunchasiga, uning kelib
chiqish doirasiga aniqlik
kiritadigan bo‘lsak, ushbu tushuncha borasida, bir qator ta’riflar mavjud bo‘lib, ularga
birma bir to‘xtalib o‘tsak. Avvalombor, “blokcheyn” so‘zi ingliz tilidan olingan bo‘lib,
“bloklar zanjiri” ma’nosini anglatadi. Boshqa bir adabiyotda keltirilgan ta’rifga asosan,
“Blokcheyn – bu markazlashtirilmagan ma’lumotlar bazasi bo‘lib, u o‘zida undan
ro‘yxatdan o‘tgan barcha ishtirokchilar ma’lumotlari (o‘tkazmalari) haqida
ma’lumotlarni alohida “zanjir” shaklida saqlash imkonini beradi”
1
. Angliya bankining
fikricha, “blokcheyn – bu bir-birini bilmaydigan insonlarga
ishonchli tarzda va
birgalikda foydalanish imkonini beradigan texnologiyadir”
2
. Bir so‘z bilan aytganda,
Blokcheyn – ma’lum qoidalar asosida tuzilgan ma’lumotni o‘z ichiga olgan bloklarning
doimiy ketma-ket zanjiridir.
Shu o‘rinda, blokcheyn texnologiyasi bilan bog‘liq, uning faoliyatini tashkil
etishdagi asosiy tushunchalarga, ya’ni mazkur texnologiyalarni ushbu tushunchalardan
1
https://trends.rbc.ru/trends/industry/5f05c0a79a7947aac5c7577a
2
https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/xe/Documents/technology/Blockchain.pdf
CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL
OF SCIENTIFIC RESEARCH
ISSN: 2181-2489
VOLUME 2
ǀ ISSUE 5
ǀ 2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63)
Passport:
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
