56
Ma’lumki, har bir talabaning oliy ta’lim muassasalarida o’qishdan asosiy
maqsadi yangi mazmun kasb etuvchi bilim, ko’nikma va malakalarni o’zlashtirishdan
iborat. Talabalarda sanogen tafakkurni rivojlantirish bilan bog’liqlikda
mazmunli
omil pedagogik va psixologik fanlarning o’qitilishi hamda variativ to’garak
mashg’ulotlarining tashkil etilishiga qo’yiladigan talab va qoidalarni belgilaydi.
Ya’ni, talaba tahsil olish davomida pedagogik-psixologik bilimlarga ega bo’lish bilan
birgalikda “Sanogen fikrlashni o’rganamiz” nomli to’garak mashg’ulotlarida ishtirok
etish orqali sog’lom fikrlash bilan bog’liq sanogen xulq-atvor ko’nikmalarini
o’zlashtiradi.
Mazkur jarayonda har bir talaba o’quv-tarbiyaviy, ilmiy tadqiqotchilik va amaliy
faoliyat olib boradi. Ushbu faoliyat turlari bevosita o’qituvchi
rahbarligida yoki
mustaqil ta’lim shaklida namoyon bo’ladi. Faoliyat turlarining samaradorligi
talabaning shaxslararo munosabatlarga kirisha olishi, uning ijtimoiy
moslashuvchanligi hamda auditoriya va auditoriyadan tashqari mashg’ulotlarning
uyg’un holda olib borilishiga bevosita bog’liq hisoblanadi.
Tadqiqotlardan ma’lum bo’ladiki, bo’lajak o’qituvchilarning sanogen
tafakkurini rivojlantirish jarayoni shaxsning individualligi va mustaqilligini ko’zda
tutuvchi o’ziga xos sub’ektiv o’quv hamkorlik shakllarini taqozo etadi. Ma’lumki,
individuallik va mustaqillik
shaxsning shakllanishi, rivojlanishining muhim
o’lchovidir. Mustaqillikning rivojlanishi uchun esa shaxsiy tajriba, ijodiy faoliyat
turi, differentsial munosabat, o’z-o’zini tarbiyalash zarur. Bunda muloqot, dialog,
fikriy o’yin, refleksiya, mazmunni anglay olish fikriy ko’nikmalarning rivojlanish
darajasini belgilab beruvchi mezonlardan sanaladi.
Shunga muvofiq ta’lim jarayonining barcha aspektlarida o’quv faoliyatining
borishi va natijalarida shaxs omilining
yetakchilik qilishi, o’qitish jarayonida
shaxsning kutilmagan ijodiy qobiliyatlarini namoyon qiluvchi pedagogik
vositalarning innovatsion turlarini, o’qitishning zamonaviy usullarini tadbiq etilishi
talabalarda sanogen tafakkurni rivojlantirishga yordam beradi.
Xullas, sanogen tafakkur shakllanishi uchun har bir inson u yoki bu darajada
uning tarkibiy komponentlarini o’zida namoyon etishi lozim. Shundagina, inson
57
tafakkurida to’liq va mukammal holda barcha talab
etilgan sanogen tafakkur
doirasidagi bilim va malakalar shakllanadi.
