3
KIRISH
Mustaqillikka erishilgandan keyin barcha sohalardagi kabi ta`lim
tizimida
ham jiddiy islohatlar amalga oshirildi, ta`limning sifatini yaxshilashga kirishildi.
Bilim – predmet sohani tavsiflovchi bilimlar bazasida saqlanuvchi axborot
ko‘rinishi
hisoblanib, ob‘yektni to‘la tavsiflashni ta‘minlash shartlarini
qanoatlantirishi lozim. Bilim uchun hos hususiyatlar ichki interpretasiyalanish, o‘z
tuzilmasiga egaligi, bog‘liqligi, faolligi kabilar hisoblanadi.
Biror intellektual tizimda bilim olishni tashkil etish uchun, ularni EHM da aks
ettirish lozim bo‘ladi. Buning uchun u qandaydir ko‘rinishga ega tizimlashtirilgan
axborot shakliga keltiriladi. EHM da aks ettirilgan
axborot prosedurali va
deklarativ bo‘ladi. Prosedurali axborot dastur ko‘rinishida bo‘lib, masalani echish
jarayonida amalga oshiriladi.
Deklarativ axborot dastur qayta ishlovchi ma‘lumotlarda aks ettiriladi.
Bilimlarni aks ettirishning mantiqiy, tarmoqli, produksionli,
freymli modellari
ishlatiladi. Bilimlarni hosil qilish ikki funksiya orqali amalga oshiriladi:
axborotni tashqi muhitdan olish; olingan axborotni tizimlashtirish.
Bilimlarni hosil qilishda turli ko‘rinishlar va olinayotgan axborotlarning ham
har xil ko‘rinishlari mavjud. Shunga qarab bilimlarni hosil qilish tizimlari (BHKT)
o‘qitish, o‘zini o‘qituvchi yoki maxsus funksiyaga moslashtirilgan ko‘rinishda
bo‘ladi. Axborotni quyidagi ko‘rinishlarda olish mumkin: axborotlarni mantiqiy
hulosalashlarsiz olish; bilim ko‘rinishiga keltirilgan
axborotni olish; misollar
yordamida o‘qish; metadarajada bilim olish. Ixtiyoriy ko‘rinishdagi axborot qabul
qilishda bilim olish jarayoni yuz beradi. Mantiqiy xulosalashlarsiz
bilim olish
mexanik yodlash hisoblanadi. Bilim ko‘rinishida ifodalangan axborotlarni
xulosalashlar uchun qo‘llash mumkin. SHu qatorda axborotni to‘g‘ridan-to‘g‘ri
eslab qolish ham ishlatilishi mumkin bo‘lib, ular navbatdagi xulosalashlar, boshqa
bilimlarni va faktografik ma‘lumotlarni hosil qilishda ishlatiladi.
