Oliy ta’lim muassasalari bo‘yicha o‘tkazilgan tajriba-sinov ishlarining
statistik natijalari
2-jadval
t/r
Ko‘rsatkichlar
Tajriba guruhi
Nazorat
guruhi
1
O‘zlashtirishning o‘rtacha ko‘rsatgichi
(
𝑥,
̅ 𝑦̅)
3.90
3.40
2
Samaradorlik ko‘rsatkichi
1.14
4
Xi-kvadrat statistik mezon
ℵ
2
45.07
5
Ko‘rsatkichlar xulosasi
H
1
gipoteza qabul qilinadi
Tadqiqot davomida o‘tkazilgan tajriba-sinov ishlari yakunida tajriba guruhlari
talabalarining fanlarni o‘zlashtirganlik darajalari nazorat guruhi talabalarinikiga
nisbatan 14 % ga yuqori ekanligi matematik-statistik metoddan foydalanib
isbotlandi.
Xulosa qilish mumkinki, ETRdan foydalanib o‘qitish jarayonini tashkil etish
talabalarda ta’lim olishga motivatsiyani oshirdi, bilim olish va bilishning yangi
usullarini egallashga, o‘qishga ongli munosabatda va ta’limda faol bo‘lishga rag‘bat
uyg‘otdi, ularning intellektual rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatdi, o‘quv faoliyati
samaradoligini oshirdi.
XULOSALAR
1. Umumkasbiy fanlarni o‘qitishda ETRni ishlab chiqish va ulardan
foydalanish metodikasi bo‘yicha olib borilgan ilmiy izlanishlar tadqiq qilinib,
mamlakatimizda ulardan foydalanish darajasi hamda shunga yaqin mavjud
ishlarning qiyosiy tahlili natijalari, shuningdek tajriba sinov ishlarining dastlabki
bosqichida talaba va o‘qituvchilardan o‘tkazilgan so‘rovnoma natijalaridan kelib
chiqib, umumkasbiy fanlarni o‘qitishda ETRni ishlab chiqish va ulardan foydalanish
metodikasini takomillashtirishga zarurat borligi aniqlandi.
2. Oliy ta’lim muassasalarida umumkasbiy fanlardan ETRlarini yaratish va
ulardan foydalanishning shart-sharoitlarini ilmiy-metodik asoslagan holda o‘zaro
bog‘liq holdagi mazmun-maqsadli, jarayonli-metodik, texnologik va natijaviy
komponentlarini o‘z ichiga olgan o‘qitish modeli ishlab chiqildi.
3. “Amaliy mexanika” umumkasbiy fani misolida barcha o‘quv mashg‘ulot
turlari bo‘yicha immitatsion texnologiyalar asosida sub’ektlarning interfaol
muloqotini va talabalarning axborot o‘quv faoliyatini ta’minlaydigan ETRlari ishlab
chiqildi. Unga misol qilib videoma’ruzalar, taqdimotlar, glossariy, H5P va
Learningapps tizimlarida yaratilgan interfaol topshiriqlar, hisoblash-grafik ishlari va
amaliy mashg‘ulot masalalarini yechishni o‘rgatuvchi trenajyor dasturlar,
24
laboratoriya ishini bajarish uchun virtual stendlar, test nazorati tizimi, mustaqil
ishlarni bajarish bo‘yicha elektron o‘quv qo‘llanma kabi ETRlarini aytishimiz
mumkin. Ushbu yaratilgan ETRlari “Amaliy mexanika” umumkasbiy fanining
axborot-metodik ta’minotini takomillashtirishga xizmat qiladi.
4. O‘quv jarayonida aynan ETRlaridan foydalanish o‘qituvchilarning
pedagogik faoliyatida innovatsion g‘oyalarni amalga oshirish, ta’limni
individuallashtirish va axborotlashtirish, har bir talaba uchun individual ta’lim
trayektoriyasini belgilab berish va ta’lim oluvchilarning faolliligini oshirish
imkonini beradi.
5. “Amaliy mexanika” fanini ETR asosida o‘qitishni tashkil etish metodlari
sifatida talabalarning kasbiy kompetentligini shakllantirishga yo‘naltirilgan va
ularning mustaqil va ijodiy faoliyatini faollashtirishga xizmat qiladigan tadqiqotli,
evristik, muammoli, interfaol metodlar hamda aralash ta’lim shakli modellari
belgilab berildi. Axborot-ta’lim muhitida ETRdan foydalanib talabalarning “Amaliy
mexanika” fanidan yangi o‘quv materialini o‘rganishi, bilimlarini umumlashtirishi
va tizimlashtirishi, shuningdek malaka va ko‘nikmalarni shakllantirish metodikasi
takomillashtirildi.
6. Mexanika amaliy vazifalari va topshiriqlarini yechishda, katta hajmli hisob-
kitoblarni bajarishda, shuningdek real texnologik jarayonlarni modellashtirishda
SolidWorks, MathCAD dasturlari imkoniyatlari va afzalliklari yoritib berildi.
7. O‘tkazilgan tajriba-sinov ishlari natijasida, ishlab chiqilgan ETRlari va
zamonaviy interfaol o‘qitish metodlari yordamida ta’lim jarayoni amalga
oshirilganida tajriba guruhining bilim darajasi ko‘rsatkichlari oshgani kuzatildi.
Tajriba guruhlarida “yuqori” va “o‘rta” baho olgan talabalar soni ortgan, “quyi” va
“past” baho olganlar soni nazorat guruhlariga nisbatan kamaygan, natijada ta’lim
samaradorligi 14 foizga oshgan. Bu, ETRning zamonaviy turlari ishlab chiqilganligi
va ulardan foydalanib o‘qtish metodlari to‘g‘ri tanlanganligidan dalolat beradi.
Olingan nazariy va amaliy natijalar asosida quyidagi amaliy tavsiyalar berildi:
- “Amaliy mexanika”dan turli masalalar va topshiriqlarni yechish, hisoblash-
grafik ishlarni bajarishda axborot texnologiyalarining zamonaviy dastur
vositalaridan (COMSOL, SolidWorks, Kompas-3D, MathCAD, Matlab)
foydalanish tavsiya etiladi, shu bilan birga ulardan foydalanish bo‘yicha uslubiy
ko‘rsatmalar, yo‘riqnomalar ishlab chiqilishi lozim.
- umumkasbiy fanlarni o‘qitishda eng zamonaviy ETRlarini ishlab chiqish va
ulardan foydalanish bo‘yicha o‘qituvchilar uchun seminar treninglar, master-
klasslar o‘tish, shuningdek ETRlarini yaratish bo‘yicha o‘rgatuvchi videodarslarni
yozish, yetkazish va fikr almashish maqsadga muvofiq.
- umumkasbiy fanlardan mustaqil ta’limni tashkil etishga alohida e’tibor
qaratilishi lozim. Mustaqil ishlarini tashkil etishning eng samarali vositasi LMS
Moodle tizimi ekanligi ko’pchilik tomonidan ta’kidlanlar. Ushbu tizimning
kоmmunikatsion imkоniyаtlari о’qituvchiga tаlabalarning ishlаrini tеzda qаbul
qilish, ulаrni kо’rib chiqish, xаtolarni tuzаtish va qаyta kо’rib chiqishgа yubоrish
imkоnini berаdi.
|
