| Naqqoshlikda ramz - arabcha “ishora qilmoq” so’zidan olingan, tabiatni, voqelikni, xayotdagi kuvonch va tashvishlarni, dust va dushmanlarni, yaxshilik va yomonlikni naqsh elementlarini, jonli chiziqlar, ranglar orqali tasvirlashdir. Endi uzbek milliy naqsh tili alifbosi bilan tanishib chiqamiz. Ular quyidagilardan iboratdir:
Mustaqil naqsh kompozistiyasini tuzishda, chizilajak naqsh kompozistiyasini shakl, o’lcham va taqsimlarini mo’ljalga olish zarur. Kompozistiyaning yakka yoki qo’sh banddan iborat bo’lishligi nazarda tutilgan holda tanob (yasovchi) elementi shakllarini joylashtirish zarur. Kompozistiyaga novda, barg, gul va boshqa naqsh elementlarini kiritib mukammallashtirish zarur. Davriy takrorlanish, naqsh bandini bofta, shkufta elementlari bilan bog’lab boyitish, kompozistiyaning asosiy shaklini umumlashtirib naqshni nomlash ham kerak.
Kompozistiyaning ma’no va maqsadini hisobga olgan holda rang tuslarini aniqlash va simmetrik joylashuv va ranglar mutanosibligini saqlash kerak. Yo’l, aylana, kvadrat shakllari uchun chiziladigan naqsh kompozistiyalari ham ixtiyoriy ravishda mavjud naqsh elementlari birikmalaridan tuziladi.
Mustaqil naqsh to’qishni boshlashda o’quvchi ikki, uch va undan ortiq elementlar yordamida eng sodda naqsh kompozistiyalarinilarini tuzishi mumkin. Bunda ixtiyoriy tanob shakli chiziladi va gul, novda, barg elementlari yordamida to’ldiriladi. Mavjud kompozistiyani shakl yoki gul elementlari nomlari yordamida nomlash mumkin. Yo’l, aylana, kvadratga chiziladigan naqsh kompozistiyalarini ham ixtiyoriy ravishda mavjud naqsh elementlari birikmasidan tuziladi. Har qanday naqsh kompozistiyalari pishiq va chiroyli chizilishiga ahamiyat berilishi kerak. Elementlarning o’zaro tartibli joylashuvi naqshning jozibasini yanada oshiradi. Mustaqil naqsh kompozistiyasini tuzishda ham xalq ustalari ijodini kuzatish, xalq amaliy san’ati muzeyiga borish va nusha ko’chirish yaxshi samara beradi.
|
