Delphi da ixtiyoriy komponentalarida ko’rinishi jihatidan uchga bo’linadi

1. Komponent konteyner – bunda bu komponent o’zi ichiga yana boshqa komponentni olishi mumkin. ( Masalan: Form, Panel, GroupBox va h.k.).

2. Komponent vizual - bunda bu komponent o’zi ko’rinmaydi uni chaqirish orqali ko’rish mumkin. (Masalan: Faylni ochish, saqlash yoki rang tanlash muloqot oynasi komponentlari).

3. Komponenta - bu komponent oddiy komponenta.

1. Xususiyat (Properties) – Bunda komponentalarni ko’rinishi xossalari kiradi. (Masalan: Color, Width, Height, Caption va h.k.)

2. Hodisa (Events) – Bunda komponentalarni ustida sodir bo’ladigan jarayonlari kiradi. (Masalan: OnClick, OnDblClick, OnKeyPress va h.k.)

3. Metod – Bunda komponent ustida bajariladigan amallar kiradi. (Masalan: Memo komponentiga LoadFromFile metodi orqali biror faylni o`qilishi va h.k.)

Forma va uning xususiyatlari va holatlari (komponent konteyner)

Forma Delphining asosiy komponenti hisoblanadi va bunda loyihangizdagi barcha bajarilishi kerak bo’lgan loyihalashtirish va dasturingizni bajarilishi kerak bo’lgan ishlari bajariladi. Delphida tuziladigan dasturlar biror forma asosida qilinadi. Delphi da har bir yangi hosil qilingan formaga unga mos bo’lgan modul avtomatik tashkil qilinib turiladi.

Bu esa dasturchi uchun juda qulay imkoniyat, ya’ni uning ishini tezlashtirishga yordam beradi. Bu formaning shaklini tanlash, unda kompanentalar-ni joylashtirish bizning ixtiyorimizda bo’ladi. Formaga biror kompanentani qo’ymoqchi bo’lsak, shu kompanentaning ustida sichqonchaning chap tugmasini ikki marta bosiladi va komponenta formaning o’rtasiga joylashadi yoki komponent ustida sichqonchaning chap tugmasini bir marta bosib va formani ixtiyoriy joyida sichqonchaning chap tugmasini bosib komponentni joylashtirish mumkin. Biz uni xohlagan joyimizga surib ko’chirishimiz mumkin.

Forma komponentining quyidagi xususiyatlari va holatlari mavjud.

1.1.1 – Jadval. Forma komponentining xususiyatlari

Xususiyati	Vazifasi
Action	Formangizni oynasi faol bo’lsa true qiymatiga ega bo’ladi.
ActiveControl	Formangizni oynasi birinchi marta faol bo’lganda formadagi qaysi ob’ekt faol bo’lishini saqlaydi.
BorderIcon	biSystemMenu sarlavha satridagi barcha tugmalarni olib tashlash false bo’lsa biMinimize sarlavha satridagi pastga olib qo’yish tugmasini qo’yish true bo’lsa biMaximize sarlavha satridagi kattalashtirish tugmasini qo’yish true bo’lsa biHelp sarlavha satridagi yordamni chaqirishni ishilatib bilish true bo’lsa agar yordam o’rnatilgan bo’lsa. BorderIcon ni qiymati [biSystemMenu, biMinimize, biMaximize, biHelp] bo’lishi mumkin. Formangizdagi sarlavha satrida chiqadigan tugmalarni bo’lish bo’lmasligi.
BorderStyle	Formangizni chegarasini ko’rinishlari bsDialog -Formangiz muloqot oynasi ko’rinishida bsSingle -Formangiz chegarasi o’zgartirilmaydigan ko’rinishida bsNone -Formangiz chegarasi o’zgartirilmaydigan ko’rinishida va sarlavha satri ham yo’q bsSizeable -Formangiz chegarasi o’zgartiriladigan standart ko’rinishida bsToolWindow -bsSingle ko’rinishda sarlavha satri kichray-tirilgan va yopish tugmasi mavjud bsSizeToolWin, bsSizeable, bsSingle ko’rinishda sarlavha satri kichraytirilgan va yopish tugmasi mavjud
Align	Komponentaning joylashishi. Ixtiyoriy komponent joylashish o’rni shu xususiyat orqali beriladi. Bu xususiyatga quyidagi qiymatlarini birini berishimiz mumkin: