67- rasm.
Funariya m oxining rivojlanishi:
I - gametofit; 2a - arxegoniy; 2b - anteridiy; 3a -
tuxum hujayra; 3b - sperm atozoid; 4 - zigota;
5 - zigotaning o ‘sishi; 6 - yosh sporogoniy; 7 - yetilgan sporogoniy; 8 - ko'sakchadagi
spora hosil
qiluvchi to'qim a; 9 - onalik hujayrasi; 1 0 - reduksion b o lin ish ; 11 - tetraspora; 1 2 -s p o ra ;1 3 , 1 4 -
protonem a.
Asbob va materiallar:
gerbariy yoki tirik o ‘simiik,
tayyor pre-
paratlar, m ikroskop, ch o ‘ntak lupasi, laboratoriya asboblari.
Ishlash tartibi.
To‘grilovchi igna uchi bilan poyadagi barglar-
dan bir nechtasi uzib olinib lupada tekshiriladi. Barglar poyada spi
ral shaklida joylashadi.
Jinsiy organlari bilan tanishish uchun arxegoniy va anteridiy
tekshiriladi. A rxegoniyni k o ‘rish uchun
poya barglarini uzib tash-
lanib poya uchi m ikroskopning biroz katta k o ‘rsatadigan obyek-
livida tekshiriladi. H ar xil rivojlanishdagi arxegoniylar orasidan
yetilgani qidirib topiladi.
Yetilgan arxegoniyning bandi uzunroq, b o ‘yi
ham uzun, ken-
gaygan qism ida tuxum hujayra b o ‘ladi.
Anteridiyni k o ‘rish uchun poya uchidan anteridiyli jo y i olinib,
usti qoplagich oyna bilan qoplanib, m ikroskopning biroz katta qilib
k o ‘rsatadigan obyektivida tekshiriladi. A nteridiyning k o ‘rinishi
uzun, rangsiz xaltachaga o ‘xshaydi, bandi y o ‘g ‘on va k o ‘p hujayrali
bo ‘ladi. Funariya o ‘zining jin siy organlari bilan m oxning gam etofit
(jinsiy) nasli hisoblanadi. Bunda jin siy q o ‘shilish yo g ‘in-sochin
kunlari yoki shudring qalin tushganda ro ‘y beradi. Tuxum hujayra
urug‘langanidan keyin b o ‘linishga kirishib sporangiya (k o ‘sakni)
hosil qiladi. Sporangiya sporasi bilan birga sporafit hisoblanadi.
Spora yetilganda, k o ‘sak yorilib uning ichidagi sporalar tashqariga
chiqadi va shamol bilan to ‘zib ketadi. Sporalarning qulay sharoitga
tushganlari o ‘sib, shoxchali uzun ip hosil
qiladi va u protonem a deb
ataladi. Protonem ada kurtak paydo b o'ladi, bu kurtak asta-sekin
rivojlanib, funariyaning bargiga aylanadi. Funariyaning rivojlanish
sikli rasmi daftarga chiziladi.
