D. U. Isamuxamedova




Download 5,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/92
Sana01.06.2024
Hajmi5,57 Mb.
#258907
TuriУчебное пособие
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   92
Bog'liq
Turar-joy tumani loyihasi. Isamuxamedova D.U

kichik
tumanlarga
(mikrorayonlarga) bo‘linadi.
2.3. Turar-joy tum ani va kichik tum an aholisiga madaniy- 
maishiy xizmat ko‘rsatishni tashkil etish prinsiplari va 
kelajakda rivojlanishi
Shaharsozlikning muhim masalalaridan biri bu, aholiga xizmat 
ko‘rsatishni tashkil etish bo‘lib, faqat aholining turli talablarini 
qondira oladigan shaharning yaxlit madaniy-maishiy muassasalari 
tizimini tashkil etish yordamida amalga oshirilishi mumkin.
Uy-joylarning ijtimoiy xizmat ko‘rsatish tashkilotlari bilan uzviy 
bog‘lanishidagi asosiy qoidalardan biri, bu aholining xizmat ko‘rsatish 
tashkilotlaridan foydalanish tezligiga bog‘liq holda ulami uy-joylarga 
yaqinlashtirishdir, ya’ni aholining qaysi tashkilotga qatnash ehtiyoji 
tez va ko‘proq bo‘lsa, o‘sha tashkilot uy-joyga shunchalik yaqin 
joylashtirilishi lozim. Aksincha, aholi kamroq foydalanadigan 
tashkilotlarning xizmat ko‘rsatish doirasi kengroq boiadi. Hozirgi 
zamon shaharsozligi asosida yotgan bu ijtimoiy talab xizmat 
ko‘rsatish tashkilotlarini ulardan aholining foydalanish tezligiga qarab 
guruhlarga bo‘lishni taqozo etadi.
Hozirgi vaqtda olib borilgan ilmiy tadqiqodlar Respublika va 
boshqa xorijiy mamlakatlar tajribalarini umumlashtirish natijasida 
turar-joy qurilishi va xizmat ko‘rsatish tashkilotlari tizimini tashkil 
qilishda 
barcha madaniy-maishiy, 
savdo, 
tibbiy 
va xo‘jalik 
tashkilotlarini to‘rt bosqichga bo‘lish qulay ekanligi aniqlandi. Xizmat 
ko‘rsatish tashkilotlarining bu bosqichlarini aniqlashda aholining 
ularga qatnash tezligi, piyoda borish masofasi, bitta tashkilot xizmat 
ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan minimal aholi soni, tashkilotlarning 
rentabel ishlashi, xizmat qilishi va boshqalar hisobiga olingan.
Birinchi bosqichga
aholi har kuni foydalanadigan korxona va 
tashkilotlar, ya’ni oshxona, qahvaxona, bolalar bog‘chalari, umum 
ta’lim maktablari, eng zarur mahsulotlar do‘koni, maishiy xizmat 
ko‘rsatish atelesi va madaniy-maishiy muassasalar kiradi. Bu tashki- 
lotlarni turar-joy binolaridan 500 metrgacha uzoqlikda joylashtirish 
mumkin.
45


19-rasm. Aholi yashovchi va sanoat 
qismlari bo‘lgan kompleks tum an 
xizmat ko‘rsatish tarm oqlarining 
rejaviy tashkil etilish sxemasi:

-
turar-joylar hududi;

- sanoat hududi; 
3 -
ko'kalamzor- 
lar; 
4
- jamoat markazlari; 5 - tuman 
markazi; 
6
- sanoat korxonalari 
guruhi markazi; 7 - kichik 
tuman markazi.
joylari tuzilmalari birliklarini shak 
biri hisoblanadi (19-22-rasm).
Ikkinchi 
bosqichga
aholi 
davriy qatnaydigan madaniy- 
maishiy 
tashkilotlar 
va 
korxonalar kiradi: kinoteatrlar, 
kutubxonalar, restoranlar, sport 
zallari, poliklinikalar, tug‘ruq- 
xonalar, tuman kasalxonalari va 
boshqalar. 
Bulami 
turar-joy 
binolaridan 
1-1.5 km gacha 
uzoqlikda joylashtirish lozim.
Uchinchi bosqichga
aholi 
onda-sonda 
epizodik 
qatnay­
digan umumshahar ahamiyati- 
dagi tashkilot va korxonalar ki­
radi. Ma’muriy tashkilotlar, tea- 
trlar, muzeylar, ko‘rgazmalar, 
mehmonxonalar, savdo, ilmiy, 
sport hamda kasalxona markaz­
lari va boshqalar. Bu binolar 
shahar markazi majmuasiga bo- 
rish qulay bo‘lgan hududlarda 
joylashtiriladi.
To 'rtinchi bosqich
shahar 
yonida joylashgan va aholining 
ommaviy dam olishiga mo‘ljal- 
langan tashkilotlar va qurilma- 
lardan tashkil topadi. Pansio- 
natlar, 
sayyohlar 
markazlari, 
o ‘rmon bog‘lari, memorial bog‘- 
lar va h.k.
Barcha 
madaniy-maishiy 
tashkilotlaming 
bosqichlarga 
bo‘linishi shahar aholi yashash 
[lantirishning asosiy omillaridan
46


20-rasm. Turar-joy tum ani jam oat markazining joylashuvi:

Download 5,57 Mb.
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   92




Download 5,57 Mb.
Pdf ko'rish