NAZORAT SAVOLLARI:
1.
Psixolog yig’loqi mijozlar bilan ishlashda nimalarga
ahamiyat qaratishi lozim.
2.
Isterik mijozlarning o’ziga xos xususiyatlarini ayting.
3.
Kompulsiv xarakterdagi mijozlar haqida nimalarni bilasiz.
4.
Fobiyaning bugungi kunda keng tarqalgan qanday turlarini
bilasiz.
5.
Fobiyani korreksiya qilishda qanday psixologik metoddan
foydalaniladi.
6.
Alkogolga qaramlik psixologik muammosiga ega mijozlar
bilan qanday ishlanadi.
7.
Qaysi tipdagi mijozlar bilan ishlashda psixolog uning
emotsiyalariga u qadar chuqur ahamiyat qaratmasligi lozim.
8.
Kompulsiv tipdagi mijozni qanday muammolar qiynaydi.
TAVSIYA ETILAYOTGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI:
1. An Introduction to Consulting Psychology: Working With
Individuals, Groups, and Organizations, by R. L. Lowman
2. Немов, Р.С. Психологическое консультирование / Р.С. Немов. -
М.: ВЛАДОС, 2003. С
3. Кочюнас, Р. Основы психологического консультирования / Р.
Кочюнас. - М.: Академический проект, 1989. С.
10-MAVZU. KONSULTATSIYA AMALIYOTIDAGI AYRIM
YO’NALISHLAR
Reja:
1.
Telefon orqali o’tkaziladigan psixologik maslahat
2.
Telefon orqali konsultatsiya e’tibor qaratish lozim bo’lgan jihatlar
3.
Addiksiyaga oid psixologik muammolar konsultatsiyasining o’ziga
xos xususiyatlari
Tayanch tushunchalar:
addiksiya, qaramliklar, empatiya,
psixologik yordam.
Psixologik konsultatsiyada shunday holatlar yuzaga kelishi
mumkinki, psixolog mijoz bilan telefon orqali maslahat berishiga to’g’ri
kelishi mumkin. Bunday vaziyatlar qachon qanday hollarda sodir
bo’lishi mumkin, ana shunday vaqtda psixolog ko’proq nimalarga
ahamiyat qaratishi lozimligi haqida quyida ko’rib chiqamiz.
Amaliy psixolog faoliyatida:
•
Paysalga solish mumkin bo’lmagan masalani yechimini topish uchun
(xususan, patsientda suitsidga moyillik bor bo’lsa);
•
Mijozning oilaviy yoki shaxsiy hayotida kutilmagan inqirozli holatlar
vujudga kelganda;
•
Patsient salomatligi bilan bog’liq yoki boshqa biror jiddiy sabab tufayli
bevosita konsultatsiya o’tkazishga imkon bo’lmagan holatlarda telefon
orqali psixologik yordam ko’rsatishga ruxsat etiladi.
Psixolog konsultant telefon orqali psixologik maslahat o’tkazishda
quyidagilarga alohida e’tibor qaratishi talab etiladi:
1.
Cheklanishlar mavjudligini yodda tutish. Yana ham aniqroq aytganda,
telefon orqali suhbat vaqtini chegaralay olishi darkor.
2.
Maslahatni taskin berishdan boshlash. Ma’lumki, telefon orqali
maslahatga ehtiyoj sezgan mijoz hayotida haqiqatan ham jiddiy
muammolar bo’lishi aniq. Shuning uchun ham psixologning
birinchi bajaradigan vazifasi unga suhbatning boshidan empatiya
hissini bildirib, yetarli darajada taskin berishi muhim.
3.
Suhbat jarayonida mijozga taskin berganidan so’ng kutib
bo’lmaydigan holat yuzasidan qaror qabul qilishi uchun tezkor
tarzda psixologik mazmundagi axborot taqdim etishi lozim. Ya’ni
psixolog mijozning ayni vaqtdagi muammosini hal qilish uchun
qaror qabul qilishida asqotadigan psixologik mazmundagi
axborotlarni to’g’ri tanlab taqdim etishi katta ahamiyatga ega.
4.
Telefon orqali konsultatsiyada psixologning asosiy quroli bu uning
ovozi bo’ladi. Shunday ekan, psixolog ovoz toni yordamida
mijozning xotirjam qila olish olishi, unga zaruriy axborotlarni
yetkaza olishi zarur bo’ladi.
5.
Suhbat maromida bo’lishi lozim. Ochiqroq aytganda, konsultatsiya
jarayonida psixolog tomnidan o’rinli pauzalar bo’lishi kerak.
Chunki ushbu pauzalar muammoni aniqlashtirib olish hamda
mijozga vaziyatning murakkab jihatlarini mustaqil o’ylab olishga
ko’mak beradi.
6.
Telefon orqali tashkil etilayotgan konsultatsiyani to’g’ri yo’sinda
boshlash uchun salomlashishdan so’ng bir necha daqiqa davoida
mijozning muammosining umumiy mohiyatiga aniqlik kiritib
olishi maqsadga muvofiqdir. Buning uchun psixolog quyidagi
jihatlarni taklif etishi lozim:
1.
O’zini tanishtirish, o’zi haqida so’zlab berish;
2.
Nima uchun telefon orqali konsultatsiyaga ehtiyoj sezganini izohlab
berishi so’rash;
3.
Mijozning ayni damdagi holat va kechinmalari haqida gapirib
berishini iltimos qilish;
Yuqorida savol ostida turgan tomonlarga e’tibor qaratish orqali telefor
orqali bo’ladigan psixologik konsultatsiyaning umumiy ko’rinishi
hamda qanday o’tkazish haqida yetarli ma’lumotga ega bo’ladi.
4.
Qaror qabul qilishni taklif etish. Telefon orqali bo’lgan psixologik
maslahatning kulminatsion nuqtasi ham shu qism sanaladi. Ya’ni
psixologik yordam ko’rsatgan amaliy psixolog joriy faoliyatining
samarasini shu orqali bilishi mumkin. Psixolog mijozga taskin,
kerakli psixologik axborotlarni berganidan so’ng uni muammosi
yuzasidan mustaqil qaror qabul qila olishiga erishishi shart.
5.
Telefon orqali konultatsiya so’ngida psixolog, albatta mijozni yuzma
yuz o’tkaziladigan psixologik maslahatga taklif etishi lozim.
6.
Psixologik konsultatsiya cho’zib yubormaslik muhim. Chunki uzoq
vaqtli konsultatsiya, birinchidan, mijoz hamda psixologni
toliqtirsa, ikkinchidan, uning samaradorligiga salbiy ta’sir
ko’rsatadi.
7.
Umuman, psixologik maslahat jarayonida mijozni diqqat bilan
tinglash, qo’llab quvvatlash, nutqida “men sizni tushunyapman”,
“ha, shunday” kabi ta’kidlardan tez-tez foydalanishi kerak.
2.Psixolog konsultantga odamlar eng ko’p murojaat etadigan
psixologik muammo turlaridan biri bu qaramliklardir. Qaramlik so'zi
psixologiyada
| 